تامّلی بر کارکرد موضوعی معنایی«ترغیب»، در بخش پهلوانی شاهنامۀ فردوسی

هدف و زمینه این پژوهش به کار گیری ساختارهای معنایی ترغیبی، فرآیندی است که در تمام انواع ادبی ملل مختلف و از جمله ایران، جزء عناصر محتوایی مهم و تعیین‌کننده بوده است. با توجّه به همین اهمیّت، مسالۀ پژوهش حاضر، بررسی کارکرد موضوعی- معنایی «ترغیب»، در بخش پهلوانی شاهنامۀ فردوسی است؛ تا انواع کارکرد جلوه‌های ترغیبی به ‌کار رفته در القائاتِ موضوعی‌ محتواییِ کلام فردوسی دانسته شود. این پژوهش، به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است که هم شامل طبقه‌بندی انواع، تبیین بسامدها و استدلال دربارۀ برجسته‌ترین بسامدهاست و هم ناظر بر توضیح و تحلیل کارکردهای موضوعی‌– معنایی است. مهم‌ترین نمود‌های معنایی ترغیب، در بخش پهلوانی شاهنامۀ فردوسی عبارتند از: جنگ و موضوعات مربوط به آن، صلح، امان دادن و چشم‌پوشی از مجازات و خردورزی. از دیگر سو، بیشترین ترغیب‌کنندگان نیز رستم، افراسیاب و کیخسرو هستند؛ هم‌چنین رستم، سپاه ایران و افراسیاب بیش از سایر شخصیّت‌ها، به مولّفه‌های معنایی ترغیب شده‌اند. با توجّه به یافته‌های این پژوهش، می‌توان نتیجه ‌گرفت که ترغیب، کارکردی تعیین‌کننده و مهم در بخش پهلوانی شاهنامۀ فردوسی دارد که این امر نشان‌دهندۀ پیوند قابل ‌بررسی نوع ادبی حماسه، با مفاهیم ترغیبی است. در حقیقت، فردوسی انواع کارکردهای معنایی را با ترغیب همراه کرده ‌است؛ هم‌چنین همان‌طور که انتظار می‌رود، از آن‌جایی که پیکار و مبارزه در حماسه تعیین‌کننده و غالب است، در مفاهیم ترغیبی فردوسی هم بیشترین نمود را دارد، هم‌چنین بیشترین محمل ترغیب‌های فردوسی، گفت‌وگوی شخصیّت‌های داستان‌هاست.