طنز در گفتمان شرق شناسانه کتاب عطر سنبل عطر کاج و تصویر ایرانی ها به عنوان دیگری

صحنه ادبی آمریکا اخیرا شاهد شکوفایی ژانر خاطر نویسی توسط زنان ایرانی مهاجر بوده است. این خاطرات معمولا برای خواننده های غربی نوشته می شود که در مورد ایران پس از انقلاب و زندگی زن ها در ایران پیش داوری های خاص خود را دارند. از آن جا که این خاطره ها تا به حال به فارسی ترجمه نشده است، این کتاب ها به بازار ترجمه و کتاب ایران راه پیدا نمی کنند. کتاب عطر سنبل عطر کاج که توسط فیروزه جواهری دوما نوشته شده است یک استثنا است. این کتاب، یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های آمریکا در چند سال اخیر و برنده جوایز ادبی متعددی بوده است . ترجمه این کتاب در ایران هم با استقبال زیادی مواجه شد: در سال 2005 با 100000 نسخه پرفروش ترین کتاب سال شد و تا کنون 18 بار تجدید چاپ شده است.. این مقاله از نظریات ادوارد سعید استفاده می کند تا نشان دهد که کتاب عطر سنبل، عطر کاج که عنوان اصلی آن در انگلیسی خنده در فارسی بوده است با تکرار گفتمان غالب شرق شناسی، شرقی ها را به عنوان افرادی فرو مایه، عقب افتاده و منحط نشان می دهد و با نامتعارف نشان دادن فرهنگ ایرانی و کلیشه سازی و ساده سازی این فرهنگ، گفتمان شرق شناسی را تایید می کند. این نوشتار بر این نکته تاکید می کند که نویسنده رفتار ایرانی ها را عجیب و غریب نشان داده، از آن ها تصاویر کلیشه ای ارائه داده است و پیچیدگی‌های فرهنگی ایران را تبدیل به موضوعات ساده و خنده دار کرده است. جزایری دوما از عنصر طنز استفاده و از بعضی ویژگی های آمریکایی ها انتقاد می کند و همین باعث می شود گفتمان متن که اساسا تکرار دیدگاه های کلیشه ای غرب در مورد شرق است ندیده گرفته شود.