بررسی ارزش ها و ضد ارزش ها در خمسۀ نظامی گنجوی

متون ادبی ما، سرشار از نکات اخلاقی فراوانی است که در لا به لای داستانهای کهن پنهان شده است. خمسۀ نظامی یکی از این آثار کلاسیک است که با وجود داستان های زیبا و جذاب، نکات اخلاقی و ادبی فراوانی را به عنوان ارزش در خود جای داده است و ضمن بیان ویژگی های هر یک از آنها، مخاطب را به داشتن اخلاق نیکو، ترغیب می کند. در این میان، خدامحوری، دین محوری، راستگویی، بردباری، تواضع و.. جلوه بیشتری دارند. همچنین وی در بخش دیگری از سخنان خود، ضمن برشمردن اخلاق های نکوهیده، مخاطبان را از پیروی آنها بر حذر می دارد و با بیان معایب اجتماعی آنها، تمثیل های زیبایی را ارائه می دهد تا شنونده بهتر به معایب آنها پی ببرد. در این میان، حسد، منت دونان بردن، شکم پرستی و مال اندوزی، نمود بارزتری یافته اند که از آنها به عنوان ضد ارزش می توان نام برد. این پژوهش، با روش تحلیلی صورت گرفته است. بدین گونه که ابتدا مبانی ارزش ها و ضد ارزش ها را از کتب اخلاق استخراج کرده، سپس ضمن بر شمردن هر یک از آنها به کمک شواهد مثال از خمسۀ نظامی، به شرح و تفسیر آنان پرداخته شده تا نکات اخلاقی و ضد اخلاقی را به عنوان ارزش و ضد ارزش از آثار مذکور استخراج نموده و آنها را برای مخاطبین تفسیر و تحلیل نماییم.