تحلیل سیاهِ کم بها در شعر حافظ

عنصر رنگ پیوندی ناگسستنی با شعر و ادبیات فارسی دارد و به فراوانی توسط شعرا به کار گرفته شده است. در شعر حافظ، رنگِ سیاه جلوه ها و معانی گوناگونی دارد که در آن میان بیتی است به قرار ذیل:ز بنفشه تاب دارم که ز زلف او زند دمتو سیاهِ کم بها بین که چه در دماغ دارد؟ترکیب 'سیاهِ کم بها' در بیت فوق که پیش از آن در شعر فارسی سابقه نداشته، هم اشاره به بی ارزشی رنگ سیاه دارد و هم بی بهایی انسان سیاه پوست. به همین سبب این مقاله که به شیوۀ توصیفی و تحلیلی انجام شده است در پی آن است که ضمن بررسی رنگ سیاه در شعر حافظ و ادبیات فارسی، به این نکته بپردازد که آیا حافظ اندیشۀ نژادپرستی داشته یا این تفکّر مرسوم زمانه بوده است؟ این پژوهشگر با طرح این پرسش، بنیادها و زوایای کم ارزشی رنگ سیاه و انسان های سیه چرده را بررسی نموده و دلایل تاریخی و ادبی آن در این جستار مطرح نموده است.