نگاهی به مقولۀ سفر در خلق مضامین انتقادی در کلیات سعدی و دیوان اشعار خواجوی کرمانی

با نگاهی به تاریخِ تمدنِ بشری می توان دید که انسان ها همواره به دلایل گوناگونی به سفر علاقه مند بوده اند. انجام این پدیدۀ تاریخی هر چه بود باعث می شد آدمی در کنار آرامش و سلامت به کمال و خرسندى فردی و اجتماعی دست یابید. اما آیا مقولۀ سفر می تواند تاثیری در خلق مضامین انتقادی داشته باشد؟ و یا آیا نگرش سخنوران به این پدیده می تواند در ایجاد نوع نقد چه اجتماعی و چه شخصی موثر باشد؟ در مقالۀ حاضر به روش تحلیل محتوای کیفی متن با بررسی دیدگاه سعدی شیرازی و خواجوی کرمانی درمی یابیم که جهان‌بینی شیح اجل به سفر و نگاه دقیق او در کسب تجربه از آن، وی را به جامعه شناسی آگاه، دقیق و بی پروا بدل می گرداند از این رو بیشتر انتقاداتش جنبۀ اجتماعی و حتی سیاسی به خود می گیرد؛ در حالی که مهاجرت های اجباری خواجوی کرمانی هم به جهت نارضایتی از احوال و اوضاع دوران و هم تنگدستی سبب می گردد، انتقادات وی عموماً از درونمایۀ اجتماعی بی بهره باشد و بیشتر رنگ و بوی فردی و شخصی یا هجو به خود بگیرد.