تحلیل سبک‌شناسانه نثر روزنامه های دورۀ قاجار

بررسی نثر مطبوعات از دو جهت سودمند است: اول بررسی سیر نثر فارسی که بی شک یک گونة مهم و تاثیرگذار آن نثر مطبوعاتی است؛ دوم از منظر مطالعات رسانه ای. در هر دو زمینه مطالعات ما اندک است. این مقاله می تواند کمک کند تحول نثر فارسی و زمینه های ساده نویسی را بهتر و دقیق تر و علمی تر بشناسیم. نثر مطبوعاتی چندین دوره دارد. ما مطالعۀ سبک نثر مطبوعاتی را در دورة قاجار برگزیدیم. تحلیل سبک‌شناسانۀ نثر بیست روزنامه از سال‌های آغازین روزنامه‌نگاری تا پایان دورۀ قاجار، موضوع اصلی این پژوهش است و سعی شد که ویژگی‌های سبکی این روزنامه‌ها در پنج لایۀ آوایی (متغیر تاریخی، واج‌آرایی، سجع و جناس)، واژگانی (رمزگان، عامیانگی، کهن‌گرایی، فرنگی‌مآبی، عربی‌مآبی، تکرار و ترادف)، نحوی (طول جمله، پیوستار بلاغی و سبک جمله، جا به جایی ارکان جمله، حذف بی قرینه فعل، کاربرد وجه وصفی)، بلاغی و ایدئولوژیک در ارتباط با هم بررسی شود. در دوران حکومت قاجار حوادثی رخ داد که در پی آن ضرورت دستیابی به علوم و فنون جدید، بسیار احساس شد؛ با توجه به این ضرورت، افرادی مانند عباس‌میرزا و امیرکبیر برای بهبود اوضاع کشور تلاش‌هایی کردند. تلاش این دو در قالب ورود صنعت چاپ و روزنامه‎‌نگاری نتیجه داد. ورود روزنامه به عرصه اجتماع تاثیر خود را بر سادگی نثر سایر گونه ها گذاشت. از مهم‌ترین ویژگی‌های سبکی روزنامه‌های این دوره کاربرد فراوان واژگان و تعابیر عربی و تاحدودی فرنگی وکوتاه‌نویسی جملات است.