بررسی تاثیر رویکرد فراگیر در طراحی مکان سوم بر نحوه استفاده مردم از آن

بیان مسئله : از اصلی ترین اهداف جامعه بشری امروز تامین نیازهای اجتماعی انسان در فضای شهری است ، ساخت و طراحی مکان هایی که مردم بتوانند بعد از یک روز پرتنش در آن احساس آرامش ، اعتماد ، منزلت و تعلق کرده و کمی از استرس ها رهایی یابند امری ضروری است ، همچنین طراحی فضا به طوری که همه اقشار جامعه با هر جنس و سن و قشر و توان جسمی بتوانند از آن استفاده کنند اهمیت این موضوع را چند برابر کرده است ، همانطور که در اندیشه های اسلامی نیز عدالت بسیار سفارش شده و توجه به تعداد قابل توجه معلولین جسمی – حرکتی و همچنین روند رو به پیری جمعیت در جامعه کنونی بهترین پاسخ به این نیاز طراحی مکان سوم هایی با مشخصات فراگیر در مراکز شهرها همراه با امکانات رفاهی متنوع و به روز می باشد. فرضیه و پرسش های پژوهش : به نظر می رسد همبستگی مثبت بین فراگیری محیط و رضایت و حضور پذیری عموم شهروندان در مکان سوم استوار است. طراحی فراگیر خصوصیات ، ویژگی ها و اصولی دارد که آن را از طراحی معمولی متمایز می کند. با طراحی مناسب و بهینه ، می توان فضاهای شهری را برای همه اقشار قابل دسترسی کرد و آن فضاها امکان انطباق با نیاز های افراد با هر نوع ناتوانی حرکتی ، هر سن و یا هر وضعیت جسمی را می یابد. همچنین به نظر می رسد مکان سوم فراگیر با طراحی مناسب و سازگار با افراد ناتوان به نیاز های آنان پاسخ می دهد و با افزایش استقلال فیزیکی آنها از نیازمندی ایشان به کمک دیگران می کاهد. حال این سوال کلیدی مطرح است که چگونه می توان ویژگی های فراگیر را در طراحی یک مکان سوم به منصه ی ظهور رساند و همچنین ایجاد فضاهای عمومی با استفاده از ویژگی های فراگیر تا چه میزان میتواند برکیفیت فضاهای مورد نیاز معلولین تاثیر مثبت بگذارد. هدف : با توجه به اینکه هر مکانی می تواند به طور موقت یا دائمی به واسطه طراحی و ویژگی های مکان، تبدیل به یک مکان سوم شود، چند مشخصه اصلی برای مکان های سوم فراگیر وجود دارد که منجر به تعامل فعال اجتماعی همه افراد جامعه را در این مکان ها می شود ؛ این شاخصه ها می توانند شناسایی شده و در جهت اجرا، برنامه ریزی گردند. بنابراین این مقاله با هدف شناسایی معیار هایی برای طراحی یک مکان سوم با رویکرد فراگیر و ویژگی های آن است که قابلیت اعمال در معماری فضاهای شهری را داشته باشد و امکان مشارکت حداکثری و حضور افراد را فراهم سازد می باشد. روش تحقیق : روش تحقیق در این پژوهش ، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی تحلیلی می باشد. با توجه به موضوع و هدف پژوهش حاضر از روش تجزیه و تحلیل کیفی استفاده شده است. به منظور رسیدن به اهداف پژوهش ، ابتدا از طریق مطالعات نظری و جمع آوری داده های کتابخانه ای به شناخت ویژگی ها و محدودیت های حرکتی طیف های مختلف جامعه و نیز بررسی اصول کالبدی و غیر کالبدی مفهوم طراحی فراگیر پرداخته شده است و مفاهیم اصلی مورد بررسی قرار گرفته ، سپس از طریق ایجاد ارتباط بین مفاهیم مطرح شده چهارچوبی مفهومی جهت خلق مکان های سوم فراگیر در راستای بهبود عملکرد اجتماعی عرصه عمومی ارائه شده است . نتیجه گیری : ارزیابی پژوهش حاکی از آن است مکان سوم فراگیری موفق خواهد بود که علاوه بر دارا بودن هویت و معنا و نزدیکی به مرکز شهر در میان اقشار جنسی و سنی مختلف و با هرتوان جسمی و برانگیختن حس تعلق به مکان توانمند عمل کند و همچنین در بستر متناسب با فرهنگ و نیاز جامعه با ایجاد سرزندگی ، شرایط سالم و سازگار با نیاز و رفتار استفاده کننده طراحی شود.