مطالعه تطبیقی معماری مدرسه خان شیراز و مدرسه چهارباغ اصفهان

چکیده با به حکومت رسیدن صفویان، مدارس با رویکردی متفاوت تحت تاثیر سیاست‌های جدید دولت رشد و توسعه پیدا کرد. یکی از شاخص‌های سلسله صفویه، که تحولات سیاسی اجتماعی و مذهبی شگرفی را در ایران رقم زد، رسمیت یافتن مذهب تشیع بود. سیر تحولات در معماری ایران و شناخت و بررسی بناهایی از این دسته به این مهم دست پیدا می‌شود که در هر دوره در ابتدا تحولات اتفاق نیافتاده و سنت‌های دوره قبل و با توجه به شرایط مکانی به تدریج و با خلاقیت هنرمندان به شیوه‌ای جدید رسیده‌اند. در مدارس صفوی علاوه بر کلیات تثبیت شده مذکور و اقتباس و الهام از گذشته، نوآوری‌هایی نیز دیده می‌شود. با این وجود این موضوع می‌تواند حائز اهمیت باشد که به دست آوردن تغییرات و مراحل تحول و تکمیل شدن مدارس در زمان صفویه به چه صورت بوده است و اینکه چقدر سنت‌های گذشته ادامه‌دار بوده است. هدف از این پژوهش پیدا کردن عناصر و ایده‌های طرح بوده که در دوره‌های بعد به آن رسیده‌اند و از نظر بررسی چگونگی تحولات معماری و تکمیل مدارس حائز اهمیت است. در اینجا فرض به این است که هر عنصر و اجزای کالبدی معماری مدارس در طول زمان به سوی کمال خود حرکت کرده و دارای ویژگی‌های بهتر و ایده‌آل‌تری نسبت به گذشته شده است. در این پژوهش از مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای بهره برده شده است. برای این بحث با روش قیاسی، شباهت‌ها و تفاوت‌های هر جز از دو مدرسه را بدست آورده و مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. براساس مطالعات و مقایسۀ داده‌ها به این نتیجه رسیده شده است که در زمان صفویه به دلیل توجه خاص به امر ساخت مدرسه و ترویج مذهب شیعه، در طول این دوره کالبد معماری دچار تغییراتی شده است. این تحولات سنت‌های دورۀ قبل را کنار گذاشته و حاصل آن، روش و تجربۀ جدیدی بوده است. معماری جدید مدارذس این دوره تفکر متفاوتی را در ساخت و ترکیب اجزا به وجود آورده است.