بازخوانی تزئینات گچبری معماری اسلامی در دوره ایلخانی

ایلخانان یا ایلخانیان نام دودمانی از مغول‌ها است که از سال 654 تا 756 ه‍. ق (1256 تا 1356 میلادی) به مدت حدود 100 سال در ایران حکومت کردند. امپراتوری ایلخانی به‌طور رسمی به‌عنوان ایران‌ زمین یا به‌زبان ساده ایران شناخته می‌شد. تزئینات گچبری عصر ایلخانی، به عنوان یکی از باشکوه‌ترین جلوه‌های تزئین در معماری از بین دوره‌های دیگر است. این دوره، علاوه بر تنوع آشکار در فرم‌ها و ابعاد ساخت، شامل مجموعه‌ی منحصربه ‌فردی از آرایه‌ها و همچنین کتیبه‌های گوناگون است. این نقوش که تقریبا، در کلیه‌ی اجزاء و قسمت‌های محراب‌های گچبری اعم از پیشانی، حاشیه‌ها، نیم ستون‌ها (پیلک)، سرستون‌ها، طاق‌نماها و لچکی‌ها به چشم می‌خورد؛ شامل انواع نقوش گیاهی (اسلیمی و ختایی) و هندسی (گره) است که در اکثر نمونه‌ها، تلفیق آنها با خطوط و اقلام موجود (کوفی، ثلث و...) دیده می‌شود. در این مقاله، به معرفی انواع آرایه‌های هندسی به کار رفته در قسمت محراب پرداخته می‌شود. روش پژوهش بر اساس مروری انجام شده است.