نگاهی به مفهوم «فرّه» در شاهنامۀ فردوسی از منظر اندیشۀ سیاسی

«فرّه» یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فرمانروا در شاهنامۀ فردوسی است که تحلیل‌های گوناگونی دربارۀ آن ارائه شده است. در این مقاله، برای بررسی مفهوم «فرّه» در شاهنامۀ فردوسی از منظر اندیشۀ سیاسی، شش پرسش را مطرح کرده و پاسخ آن‌ها را از متن حماسۀ ملّی ایران یافته‌ایم؛ فرّه ایزدی چیست و از کجا می‌آید، چه نمودهای عینی و تصویریِ ویژه‌ای دارد، چه تاثیری در ویژگی‌ها و عملکرد شاه آرمانی می‌گذارد، چگونه تقویت می‌شود، چگونه از دست می‌رود و ازدست‌رفتن آنچه پیامدهایی دارد، چگونه به شاه بازمی‌گردد. در تحلیل پاسخ‌های این پرسش‌ها نشان داده‌ایم که «فرّه» علاوه بر آن‌که می‌تواند حامل معانی مختلفی باشد، نشان‌دهندۀ اقتدار و مشروعیت شاهی آرمانی در اندیشۀ سیاسی شاهنامۀ فردوسی است؛ مشروعیتی که از یک سو آسمانی و تاییدشدۀ خداوند است و از سوی دیگر مردمی و حاکی از رضایت مردم از فرمانروا و شیوۀ فرمانروایی اوست.