مرور و تحلیل دیدگاه‌ها درباره خاستگاه‌های اساطیری اژدهای طوس (کشف‌رود)

در شاهنامه فردوسی از اژدهای طوس یا اژدهای کَشَف رود، به‌عنوان اولین اژدهای مهمی سخن رفته که به دست سام از پا درآمده است. در این جستار، با رویکرد توصیف اسطوره‌شناختی به بررسی روایت‌های مختلف اژدهای کَشَف رود در منابع، اعم از متون پهلوی و منابع عصر اسلامی، پرداخته شده است. با عنایت به تطورات و تحولات اساطیر، احتمالات گوناگون درباره خاستگاه این موجود فرا طبیعی اسطوره‌ای، از قبیل انتساب به پدیده‌های طبیعی چون آذرخش و طوفان، آتش‌فشان و طغیان رودخانه، همچنین اختلاط اسطوره و تاریخ و فرافکنی وجه فرا طبیعی برای پدیده‌های طبیعی در ناخودآگاه جمعی، مطرح و ارزیابی شده، خاستگاه روایت شاهنامه درباره این اسطوره نیز تحلیل و بررسی شده است. همچنین تجزیه و شکستگی اسطوره و شهرت وی به نام خاندانی «سام» در متون پهلوی، از عواملی بوده که در انتساب آن به سام در شاهنامه فردوسی موثر بوده است.