بررسی رستم‌نامه‌های دورۀ قاجار در ادبیات کودک و نوجوان بر مبنای نظریۀ اقتباس لیندا هاچن

شاهنامه فردوسی جزو آثاری است که بارها در دوره‌های مختلف مورد اقتباس قرار گرفته است. اکثر این اقتباس‌ها تنها ساده و خلاصه‌نویسی متن اصلی هستند؛ اما در میان اقتباس‌ها گاه آثاری متفاوت یافت می‌شود که سرشار از تغییر و نوآوری‌اند. رستم‌نامه‌های اقتباسی دورۀ قاجار را می‌توانیم جزو این دسته از اقتباس‌ها بنامیم. بعضی از این رستم‌نامه‌ها به دلیل دارا بودن معیارهای اقتباس برای کودکان و نوجوانان از سوی پژوهش‌گران ادبیات کودک و نوجوان، در آثار این حوزه جای گرفته‌اند. در این پژوهش اختصاصاً به داستان هفت‌خان رستم از این رستم‌نامه‌ها پرداختیم و این آثار را بر مبنای نظریۀ اقتباس لیندا هاچن موردبررسی قرار دادیم تا ببینیم این آثار در کدام دسته از تعاریف اقتباس از نظر هاچن جای می‌گیرند و با چه شیوه‌ای مخاطب را درگیر و جذب می‌کنند و آیا این آثار با وجود تغییرات ایجاد شده، می‌توانند در حفظ اثر کهن و هویت ملی کمک‌کننده باشند یا خیر. بعد از بررسی این نتیجه حاصل شد که در این رستم‌نامه‌ها جابجایی گسترده در نوع ادبی (شعر به نثر)، گاه تغییر در رسانه (تغییر از اثر کلامی به اثر تصویری)، (تغییر و جابجایی در جزئیات بعضی خان‌ها، بومی‌سازی و تغییر در زمان مانند: تغییر در لحن گفتار شخصیت‌ها، پوشش یا اشاره به موضوعات مذهبی عصر مولف) صورت گرفته است. وجوه اقتباس- جذب اثر شدن- در این آثار تا حدودی به سه شکل گفتن، نشان دادن و مشارکت، مشاهده شد. همچنین این آثار به دلیل ارتباط موثر با مخاطب، در ارتقاء جایگاه اثر کهن و حفظ هویت ملی، آثاری موفق تشخیص داده شدند.