بازتاب هویّت ملّی در نامه‌های عصر صفوی(مطالعۀ موردی: نامه‌های عصر شاه‌عباس اول)

شاهنامۀ فردوسی در شناساندن هویّت ملّی ایرانیان از چنان جایگاهی برخوردار است که در هر عصر و زمانی شاعران و نویسندگان کوشیده‌اند در ضمن آثار خود، گوشه چشمی به این اثر سترگ داشته باشند. از پرداختن به چهره‌های ملّی و اشاره به روایات فردوسی در باب ایشان که بگذریم، نقل ابیاتی از شاهنامه و یا سرودن اشعار به وزن و سیاق آن از دیگر موارد تاثیرپذیری از این اثر گرانقدر است. نامه‌ها یکی از متون ادبی هستند که با زبان بی‌پرده و صمیمی خود، نقش مهمی در شناساندن جامعه و فرهنگی دارند که در آن به نگارش درآمده‌اند. در این میان از نامه‌های عصر صفوی و به‌خصوص نامه‌های عصر شاه‌عباس اول می‌توان سخن گفت که با اشارات نگارندگان به مسائل اجتماعی، بازنمای جامعۀ آن زمان هستند. یکی از مواردی که در این نامه‌ها مشاهده می‌شود، جلوه‌هایی از حضور شاهنامه و هویّت ملّی در فرهنگ مردم آن دوران است. این جستار می‌کوشد تا از طریق روش تحلیل محتوا و با مراجعه به نامه‌ها، عناصر ملّی و تاثیرپذیری نگارندگان از شاهنامه را کشف کند و دریابد که شاهنامه چه جایگاهی در آن زمان داشته و جلوه‌های پرداختن به هویّت ملّی به چه صورت بوده است. با نظر به نامه‌ها _خصوصاً نامه‌هایی که به چهره‌های سیاسی نوشته شده_ می‌توان انواع القاب ملّی، ابیات شاهنامه و دیگر اشعار حماسی را یافت که به اقتضای شرایط و منظور نگارندگان استفاده شده‌اند.