شاهنامۀ فردوسی و بازشناسی نقش زنان در شکل‌گیری هویت ملی و ایده اجتماعی ملی ایرانی

شاهنامۀ فردوسی را برجسته‌ترین متن ادبی می‌توان دانست که به شرح اجتماعیات جامعۀ ایران در دوران تاریخی پرداخته است. مفهوم اجتماع ملی نیز در ساختار نظری عمدتاً با مفهوم ملت مورد تعریف قرار می‌‌گیرد؛ ملت نیز متشکل از گروه‌ها و افراد قابل‌توجهی از مردم است که در یک اجتماع، خودشان را به‌عنوان یک ملت تعریف می‌کنند. بررسی روایات مندرج در شاهنامه نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از این اثر به روایت تشکیل اجتماع ملی ایران و مفهوم هویت ملی پرداخته است. پژوهش حاضر که به روش کیفی و با رویکرد تحلیلی با جامعۀ آماریِ بررسیِ کنشگری‌هایِ زنان در شاهنامۀ فردوسی متناسب با محور موضوعیِ تشکیل اجتماع ملی ایران گردآوری شده است، قصد دارد به بررسی نقش زنان در شکل‌گیری ایده اجتماع ملی ایران بر اساس روایات مندرج در شاهنامۀ فردوسی بپردازد. بررسی‌های انجام شده در قالب استخراج کلان روایت‌های رفتاریِ زنان بر اساس متن شاهنامه نشان می‌دهد که بخشی از کنشگری‌های زنان در شاهنامه در جهت شکل‌گیری و تثبیت و تقویت هویت ملی بوده است؛ این زنان بیشتر با کنشگری در حلقۀ اتصال نژادی و همچنین بازتولید نسلی (ملت‌سازی) در فرآیند شکل‌گیری اجتماع ملی به نقش‌آفرینی پرداخته‌اند؛ موضوعی که نشان می‌دهد زنان دارای عاملیت غیرمستقل و غیرمستقیم در تشکیل اجتماع ملی بوده‌اند.