«اسکندر»: از شاهنامه و اسکندرنامه در ادبیات حماسی ایران تا «الکساندر» در سینمای حماسی جهان

اسکندر مقدونی علاوه بر آنکه چهره‌ای معروف در تاریخ بشریت است، شخصیتی شناخته‌شده در ادبیات فارسی نیز هست. سرگذشت او از معدود داستان‌های تاریخی فراملّی است که در ادبیات ایران به کرّات انعکاس داشته و گاه آنچنان با قصه‌ها و افسانه‌ها درآمیخته که رنگی الهی و اسطوره‌ای یافته است. از مهم‌ترین نمونه‌های حضور این شخصیت در آثار فارسی، شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و اسکندرنامه حکیم نظامی گنجوی است. از دیگر سو ماجرای اسکندر دستمایه‌ای ادبی است که در طول تاریخ اذهان بسیاری از نویسندگان و هنرمندان را به خود معطوف داشته و آثار متعددی پیرامون شخصیت او خلق گردیده است. از آن جمله فیلم سینمایی «الکساندر»[1] در ژانر حماسی است که به داستان زندگی اسکندر از کودکی تا مرگ می‌پردازد. اگرچه پرداختن به شخصیت اسکندر در ادبیات فارسی عجین با داستان‌پردازی‌ها و تخیلات شاعران و نویسندگان بوده است، اما مقایسه دو اثر بزرگ ادبیات ایران با آخرین محصول هنری سینمای جهان در این موضوع، نکات قابل‌توجهی در رسیدن به منشا تاریخی داستان افسانه‌ای اسکندر با خود دارد.