جذبۀ حیدری حماسه‌ای خاموش در تداوم تحکیم و تثبیت هویت ملی_ مذهبی

در کنار شاهنامۀ فردوسی که حماسه‌ای ملی است و سهم عمده‌ای از تحکیم و تثبیت هویت ملی ایران را به خود اختصاص داده، تعداد زیادی حماسۀ دینی نیز به تقلید از آن شکل گرفت. حملة حیدری، اثر شاخص میرزا محمد رفیع خان باذل، حماسه‌ای دینی است که به تقلید شاهنامة فردوسی به بحر متقارب سروده شده است. چون منظومة باذل ناتمام مانده بود، پس از او شاعران دیگر به تکمیل آن پرداختند و وقایع عهد خلافت و جنگ‌های علی (ع) را سرودند و بر آن افزودند. جذبة حیدری - ششمین تکملة حملة حیدری- از عبدالعلی خان بنگالی نیشابوری متخلص به احسن است که با الهام از متن معیار حمله سرایی (حملة حیدری باذل مشهدی) و با هدف تکمیل این اثر به نظم درآمد. جذبۀ حیدری روایتی به سبک شاهنامه است که در آن، شاعر با تلمیح به احیای سنت نوروز در زمان خلافت حضرت علی (ع) و هم‌زمان برگزار کردن نوروز ایرانی با عید شیعی غدیر، به پیوند هویت ایرانی و شیعی در ابتدای اثرش اقرار دارد. در این جستار می‌کوشیم ضمن معرفی این حماسۀ خاموش، ویژگی‌های درون‌متنی منطبق بر برون‌متن جذبۀ حیدری را بر مبنای سه اصل اختصاص سخن به نعت علی (ع)، رویکرد روایی و داستان راستی موردبررسی قرار دهیم.