بررسی شاهنامه­ ستیزی در شعر شاعران ستایشگر تا پایان قرن پنجم

هدف از نگارش این مقاله، بررسی جلوه‌های ستیز با شاهنامه در دیوان شاعران ستایشگر تا پایان قرن پنجم است. بررسی این جدال و ابعاد و علت پدیدار شدن آن به‌عنوان نخستین جلوه‌های ستیز با شاهنامه از جوانب گوناگونی حائز اهمیت است. پیگیری علت این مضامین در ادبیات، روشنگر مخالفت‌های بعدی با شاهنامه نیز می‌تواند باشد. در این پژوهش، نگارنده چهار شاعر ستایشگر دربار را برگزیده و به بررسی جنبه‌های ستیز با شاهنامه پرداخته است. علت انتخاب این چهار شاعر این است که نمود شاهنامه در خلال سیاست‌های حکومت بررسی شود چراکه مضامین اشعار در دوره‌های منتخب بنابر سیاست‌های نظام تغییر می‌کند و تعصبات ملی نه‌تنها از بین می‌رود بلکه ستیز با شاهنامه و داستان‌های گذشتۀ ایران آغاز می‌شود. یکی از راه‌های بررسی این ستیز و دشمنی، توجه به شعر شاعران ستایشگری است که موضع خود را هم‌سو با سیاست وقت پیش می‌برند. پرسش اصلی این است که در چنین شرایطی جدال با شاهنامه چه ابعادی دارد و به چه صورتی نمایان می‌شود. طبق نتایج به دست آمده ستیز با شاهنامه در دیوان این شاعران نمودهای گوناگونی مانند دروغ دانستن شاهنامه، برتری دادن نام محمود غزنوی به شاهان شاهنامه، ضعیف جلوه دادن رستم، برتری جنگاوری غزنویان بر پهلوانان شاهنامه، برتری دادن شکارگری خاندان غزنوی بر پهلوانان شاهنامه، عدم افتخار به سام و رستم، افتخار زابلستان به خاندان غزنوی، تاکید بر شجاعت غزنویان، بی‌ارزش جلوه دادن حدیث رستم و برتری دادن خاندان غزنوی بر شخصیت‌های شاهنامه دارد.