نگاهی دوباره به جایگاه مادر و زن در شاهنامه فردوسی(با تاکید بر نقش اجتماعی- سیاسی، تکامل شخصیت و الگوسازی اخلاقی)

زن در شاهنامه از فراز و نشیب شخصیت برخوردار است. در نگاه فردوسی، سه امتیاز، الگوی شخصیتی یک انسان کامل (زن کامل) را تشکیل داده است: پارسایی و پاکدامنی؛ همسرداری و راهنمایی و رایزنی او در طول حیات؛ و تربیت فرزند شایسته. به همین دلیل، بسیاری از زنان شاهنامه در کنار همسر یا فرزند خود در همه صحنه‌ها حتی رزم حضور دارند و نقش شخصیت دانا و رایزن را برای مرد داستان ایفا می‌کنند وگاه مقام و منزلت برخی از زنان، چون رودابه و سیندخت، در تصمیم‌گیری سیاسی بر مردان مقدّم است و حتی در مواردی، به علت فضیلت و برتری، در رسیدن به تاج‌وتخت بر ایشان سبقت می‌گیرند؛ همچون پادشاهی همای بعد از بهمن در حضور نامزدی چون ساسان. اصالت خانواده در اجتماع و خاستگاه الهی ذات انسان، فارغ از جنسیت، از نقاط برجسته نگاه فردوسی به زن است که در ژانر مردسالارانه‌ای چون حماسه بسیار نادر و ارزشمند و گویا حکمت عمیق حکیم طوس است. حضور فعال زن در داستان‌های شاهنامه، از این حیث قابل تفسیر است و نقش مهم زن در جامعه، در سراسر رویدادهای شاهنامه، فردوسی را از تهمت زن‌ستیزی تبرئه می‌کند.