مقایسه بهمن نامه و طومار نقالی شاهنامه

داستان‌های حماسی که ریشه در تاریخ ملت‌ها دارند، به شیوه‌های مختلف روایت می‌شوند. غالباً روایت‌های شفاهی به شکل قصه‌گویی یا نقالی از روایات مکتوب گرفته شده و طی مدت‌ها در اثر نقل افراد مختلف شاخ و برگ‌هایی به آن اضافه شده و از لحاظ ساختار و زبان و گاهی محتوا دچار دگرگونی‌هایی می‌شوند؛ ازاین‌رو در مقایسه روایت‌های مختلف از این داستان‌ها اختلافاتی پیدا می‌شود. در این مقاله منظومه بهمن نامه با روایت بهمن در کتاب طومار نقالی شاهنامه بررسی شده و نتیجه این است که روایت بهمن نامه دارای زبانی حماسی و متنی منسجم است که روایت آن مبتنی بر حوادث تاریخی است؛ اما در طومار نقالی زبان عامیانه است و کلمات و جملات کلیشه‌ای به سبک نقالان در آن هویداست. همچنین برخی از روایات افزوده به آن راه یافته و برخی اسامی دیگرگون است که مشخص است زبان عامیانه راویان در آن نقش دارد. مهم‌ترین اختلاف این دو متن کوتاهی روایت در طومار نقالی شاهنامه است که به نسبت بهمن نامه بسیار دارای حذف و پرش است و توصیف و گفت‌وگو در آن راه ندارد و تنها به حوادث اصلی پرداخته شده است. همچنین خرده روایت‌ها و تمثیلات و ابیاتی پند و اندرز به‌کلی از متن طومار حذف شده و موجب کوتاهی روایت را فراهم کرده است.