مقدمه ­ای بر متن­های اَلخَمیادو: جغرافیای تاریخی شاهنامه در اسپانیا

شاهنامه، بزرگ­ترین اثر تاریخی-حماسی پارسی‌زبانان با شهرتی بین­المللی، جغرافیای وسیعی را در خود گنجانده است؛ به صورتی که در آن حتی به نام آندلس، یکی از بزرگ­ترین مجموعه ایالت­های اسپانیا نیز برمی­خوریم. در برخی دست­نوشته­های اسلامی کشف شده در اسپانیا که به نام اَلخَمیادو شناخته می­شوند، روایت­هایی وجود دارند که قهرمان آن­ها حضرت علی (ع)، خالد بن ولید، ... هستند و به نظر می­رسد از آثار تقلیدی از شاهنامه مانند خاوران­نامه و جنگ­نامه­ها نشات گرفته باشند. در این پژوهش با نگاهی به سیر جغرافیایی-تاریخی آثار تقلیدی از شاهنامه در ایران، به تاثیر و حضور شاهنامه در اسپانیای اسلامی می­پردازیم. هم­چنین، در چشم­اندازی جدید با بررسی جغرافیای شاهنامه فردوسی به این موضوع خواهیم پرداخت که دست­نوشته­های الخمیادو در آندلس؛ روایتگر سلسله جنگ­های حضرت علی (ع) با کفار است و به تقلید از شاهنامه فردوسی در این دیار رواج داشته و تنوع قالب حماسی را در ساختار روایات مذهبی در اسپانیا به تصویر می­کشد؛ به‌ویژه زمانی که به دست­نوشته­ای برمی­خوریم که مبارزه آن حضرت با زنی جنگاور را حکایت می­کند و یادآور مبارزه گردآفرید و سهراب است. علاوه بر آن، به مورد استثنایی تقلید مستقیم یکی از نویسندگان اسپانیایی قرن هفدهم از یکی از داستان­های تاریخی شاهنامه اشاره خواهیم کرد.