نگاهی مختصر به هویت اجتماعی در شاهنامه

ملت‌ها در دنیای امروز، به دنبال کیستی و چیستی خود و اثبات آن به دیگران به‌عنوان تایید هویت ملی خود هستند. این مسئله یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های هر قوم و ملتی است که پیشینه‌ای برای خود قائل است. امروزه کشورهای غربی در پی آنند که جهان را به سوی یکدست شدن هویت‌ها و ذوب در هویت جهانی هدایت کنند. این سیاست سرانجام به نابودی هویت مستقل ملل غیر غربی منجر خواهد شد. هویت ایرانی، به‌عنوان یک هویت مستقل، شاخص و تاثیرگذار، در میان دیگر ملل جهان همواره شناخته می‌شده است. ایرانیان بنا به تغییرات حکومت و هجوم‌های متعدد، با سه نوع هویت روبرو بوده‌اند؛ هویت ملی متمایل به ایران باستان، هویت ملی اسلامی و هویت مدرن. یکی از منابع قابل‌اعتماد برای یافتن هویت هر ملت، ادبیات آن کشور یا ملت است و شاعران و نویسندگان نقش برجسته‌ای در هویت‌سازی و انتقال آن به نسل‌ها داشته­اند. در زبان فارسی، هویت‌سازی در شعر نمود بهتری یافته است و در میان انواع اشعار، از این حیث، نوع حماسه سرآمد دیگر انواع ادبی و شاهنامه فردوسی پرچمدار هویت‌طلبی ایرانی بوده است. در این جستار، نمودهای اجتماعی این هویت‌گرایی در شاهنامه فردوسی بررسی و توصیف شده است.