قبض و بسط در رسیدگی به دعاوی میان اعضای خانواده یا میانه روی؟

در مورد چگونگی اعمال حقوق اعضای یک خانواده در برابر یکدیگر، به لحاظ سنتی دو دیدگاه متفاوت وجود داشته است: مطابق دیدگاه خانواده محور-که تحت تاثیر مفهوم اتحاد زن و شوهر، وجود داشت- در مورد واحد خانواده بر روی جمع تمرکز نموده و بازگرداندن قداست، حریم خصوصی و هماهنگی به کانون خانواده را به عنوان یک ارزش عالی در نظر می گیرد و تلاش دارد تا به روشی پدرانه، اختلافات میان اعضای خانواده را حل و فصل نموده و تا حد ممکن از مداخله قانونی، جلوگیری کند و در صورت لزوم، حقوق فردی را که آسیب دیده است، به نفع خانواده کنار می گذارد. بر عکس، مطابق دیدگاه فردمحور که تحت تاثیر مفهوم ازدواج میان زن و شوهر در اسلام قرار دارد- هر فردی، حقوق خاص خود را دارد که کاملا شخصی و جدا از حقوق همسر یا سایر اعضای خانواده است. بنابراین، شخص می تواند حقوق خود را برای طرح دعوی از هر شخصی که آسیبی به آو وارد نموده باشد، از جمله همسر، فرزندان یا والدین خود، اعمال کند. چنین رویکردی این دیدگاه را-که اثرات خارجی منفی برای بقیه اعضای کانون خانواده باید مبنایی برای محدود کردن دسترسی قضایی عضو آسیب دیدۀ خانواده باشد، رد می کند. اگر عضوی از خانواده به واسطۀ نقض وظیفه از سوی عضو دیگر، متضرر شود، او اجازه دارد علیه فاعل زیان ولو اینکه یکی از بستگان نزدیک او باشد، طرح دعوی کند. علاوه بر جنبه های ماهوی، در مواردی که امکان دعوی زوجین علیه یکدیگر پذیرفته شده باشد، بهتر است این دعاوی ابتدا به میانجی گری ارسال شود. این مقاله به دنبال معرفی دیدگاهی است که ضمن احترام به حقوق فردی اعضای خانواده، اقامۀ دعاوی آنها در برابر یکدیگر را که موجبات تهدید دوام و آرامش خانواده را فراهم می نماید محدود سازد.