بررسی روند تحولات حقوق ایران در خصوص حمایت از اطفال و نوجوانان

با توجه به اینکه در حقوق کیفری ایران اطفال و نوجوانان قوه عاقله ندارند، لذا فاقد مسئولیت کیفری هستند و قانون‌گذار تدابیر خاصی را جهت حمایت از آنان پیش‌بینی کرده است. در نظام حقوقی ایران اختلاف نظرهایی در مورد تعریف طفل و نوجوانان و سن دقیق مسئولیت کیفری وجود دارد و در قانون جدید مجازات اسلامی ‌هم راه حل‌های خاصی برای حل این مشکل پیش‌بینی شده است و با تفکیک مسئولیت کیفری اطفال درحدود و قصاص و تعزیرات تا حدودی مشکلات را کاهش داده است. البته میان بلوغ جسمی‌ و رشد عقلی تفاوت‌هایی وجود دارد و مسئولیت کیفری زمانی محقق می‌شود که از نظر جزایی رشید باشد. در قانون جدید مجازات اسلامی به منظور برطرف کردن مشکلات قضایی ویژه نوجوانان، اطفال تا سن 18 سال به دسته‌های مختلفی تقسیم شده‌اند. نگاهی به روند تاریخی سیاست‌های اجتماعی معطوف به کودکان در ایران می‌تواند نقشی در شناخت مشکلات مبتلا به این حوزه و به تبع آن کاهش آنها داشته باشد. این پژوهش به بررسی تحولات حقوق ایران در خصوص حمایت از اطفال و نوجوانان می‌پردازد. روش انجام پژوهش از نوع اسنادی و به لحاظ ماهیت داده در چارچوب تحقیقات کیفی است. در این راستا، به بررسی قوانین و برنامه‌های مصوب و رویکردهای کلی هر سه دورة تاریخی به کودکی پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که دوران پهلوی اول اگرچه قوانینی برای حمایت از کودکان به تصویب رسید اما دولت سعی داشت که عمدتاً نیازهای کودکان را در قالب خیریه‌ها و امور وقفی پاسخ دهد. در دوران پهلوی دوم، تلاش‌ها در این زمینه به تدریج شکل سازمان یافته و منسجمی ‌به خود گرفت. در دوران جمهوری اسلامی ‌ایران، کودک و کودکی محل توجه بیشتر و جامع‌تری از قانون اساسی گرفته تا سایر قوانین قرار گرفته، بااین حال، تنش‌های بین رویکردهای سنتی یا دینی و رویکردهای مدرن، تعیین کنندة ماهیت اغلب سیاست‌های معطوف به کودکی است که در بسیاری موارد منجر به محروم شدن کودکان از بسیاری حمایت‌ها شده است. اتخاذ رویکرد یکسان و لحاظ اقتضائات کودک ایرانی و نیز در پیش گرفتن فعال‌گرایی و اقدامات ایجابی برای همه کودکان مهمترین توصیه‌های سیاستی در این حوزه است.