ارزیابی و طبقه بندی حساسیت زیست محیطی مناطق مهم شیلاتی استان هرمزگان

تدوین معیارهای گزینش مناطق حساس شیلاتی ساحلی- دریایی و همچنین مناطق حساس ساحلی- دریایی به عنوان مناطق پشتوانه بر اساس سه دسته معیار و انطباق آنها با شرایط کشور صورت پذیرفته است. در این ارتباط معیارهای ارائه شده از سوی کمیسیون جهانی مناطق حفاظت شده وابسته به اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (iucn) برای انتخاب مناطق حساس ساحلی- دریایی، معیارهای سازمان بین المللی دریانوردی (imo)2 برای انتخاب مناطق حساس ساحلی و همچنین معیارهای ارائه شده توسط رود سالم و پرایس3، ملاک عمل قرار گرفته است. در مطالعه حاضر، معیارهای محیط زیستی و شیلاتی پر اهمیت در انتخاب مناطق حساس تعیین و نمره گذاری گردید. طول سواحل استان هرمزگان در سرزمین اصلی از راس نایبند تا خور راس میدانی (با فاصله 12 مایل از خط ساحلی) به تعداد ده پاره ساحل تقسیم بندی گردید. همچنین قابل ذکر است که در مطالعه حاضر، از میان جزایر استان هرمزگان، منحصرا سواحل جزیره قشم در تعداد چهار پاره ساحل مورد مطالعه قرار گرفت. جمع آوری اطلاعات مرتبط با معیارهای اصلی و فرعی به تفکیک پاره ساحل های چهارده گانه از طریق پرسشنامه توسط کارشناسان پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان و اداره کل محیط زیست استان هرمزگان طی سالهای 1398 و 1399 انجام شد. جمع بندی امتیازات، تعیین و طبقه بندی پاره ساحل ها به دو صورت ذیل انجام پذیرفت. در تعیین میزان حساسیت شیلاتی- زیست محیطی پاره ساحل ها، از جمع بندی امتیازات تمامی 30 معیار اصلی و معیارهای فرعی مرتبط با آنها کمک گرفته شد. در بررسی حساسیت شیلاتی پاره ساحل ها، معیارهای اصلی با درجه کم اهمیت تر شیلاتی(پرندگان، لاک پشت ها، تفرج، آموزش و پژوهش) حذف گردیدند. معرفی حساسیت زیست محیطی-شیلاتی و حساسیت شیلاتی پاره ساحل ها در چهار طبقه دارای بیشترین میزان حساسیت (کسب بیش از 80 درصد مجموع امتیازها)، دارای حساسیت بالا (کسب 60 تا 80 درصد مجموع امتیازها)، حساسیت متوسط (کسب 40 تا 60 درصد مجموع امتیازها ) و حساسیت کم (کسب زیر 40 درصد) صورت پذیرفت. با توجه به نتایج به دست آمده از ارزیابی حساسیت زیست محیطی- شیلاتی مناطق ساحلی- دریایی استان هرمزگان، هیچ‌ کدام از نواحی 14 گانه مورد ارزیابی در مناطق ساحلی- دریایی استان دارای حساسیت خیلی زیاد نبوده است. نواحی دارای حساسیت بالا شامل 4 ناحیه، بندر شناس تا دهانه غربی خوران، خور خلاصی تا راس میدانی، سواحل دوستکو تا کندالو و همچنین بندر پل تا باسعیدو می باشد. بقیه مناطق ساحلی- دریایی استان نیز از نظر حساسیت زیست محیطی- شیلاتی در رده نواحی با حساسیت متوسط و کم قرار گرفته است. ارزیابی مناطق ساحلی- دریایی استان هرمزگان بر اساس معیارهای حساسیت شیلاتی نشان داد که هیچ‌ کدام از نواحی 14 گانه مورد ارزیابی در مناطق ساحلی- دریایی دارای حساسیت شیلاتی خیلی زیاد نبوده و نمی‌تواند بیشترین میزان حساسیت شیلاتی با رویکرد حفاظتی را به خود اختصاص دهد. نواحی بین دوستکو تا کندالو و همچنین بین بندر پل تا باسعیدو در جزیره قشم دارای حساسیت بالا بوده و در مجموع 5/14 درصد از مناطق ساحلی- دریایی استان هرمزگان را شامل می‌شود. تقریباً سایر مناطق ساحلی- دریایی استان که حدود 5/85 درصد را تشکیل می دهد از نظر حساسیت شیلاتی در رده نواحی با حساسیت شیلاتی متوسط و کم قرار گرفته است.

assessing and classifying the environmental sensitivity of hormozgan important fisheries area

criteria for selecting sensitive coastal-marine fisheries as well as sensitive coastal-marine areas as support areas have been developed based on three categories of criteria and their adaptation to the country s conditions. in this regard, the criteria presented by the world commission on sensitive areas (iucn) for the selection of sensitive coastal-marine areas, imo criteria for the selection of sensitive coastal-marine areas as well as the criteria provided by the salem and price. in the present study, important environmental and fishery criteria were determined and scored in the selection of sensitive areas. the length of the coasts of hormozgan province in the mainland from the raas-nayband to the raas- meidani estuary (with a distance of 12 miles from the coastline) was divided into ten coastal areas. it is also worth mentioning that in the present study, among the islands of hormozgan province, exclusively the shores of qeshm island in four coastal areas were studied. information related to the main and sub-criteria was divided into fourteen coastal areas through a questionnaire by experts from the persian gulf and oman sea ecology research institute and the department of environment of hormozgan province. scoring was done in two ways. in determining the degree of fishery-environmental sensitivity of the coastal areas, the sum of the scores of all the main criteria and related sub-criteria was used. in the study of coastal fisheries sensitivity, the main criteria with less important fisheries (birds, turtles, recreation, education and research) were removed. introduction of environmental-fishery sensitivity and exclusively fisheries sensitivity were performed in four categories: with the highest sensitivity (obtaining more than 80% of total points), high sensitivity (obtaining 60 to 80% of total points), moderate sensitivity (obtaining 40 to 60% total scores) and low sensitivity (below 40%). according to the results of environmental-fishery sensitivity assessment of coastal-marine areas of hormozgan province, none of the 14 areas assessed in coastal-marine areas of the province has been very sensitive.highly sensitive areas include: bandar shenas to the western mouth of khoran, khori khalasi to the top of the field, dostko beaches to kendalo and also bandar pol to basaido. the rest of the coastal-marine areas of the province are also in the category of medium and low sensitivity areas in terms of environmental-fishery sensitivity. evaluation of coastal areas in hormozgan province based on fishery sensitivity criteria showed that none of the 14 areas evaluated in coastal areas has very high fishery sensitivity and cannot have the highest fishery sensitivity with a conservation approach. the areas between dostko to kendall and also between bandar pol to basaido on qeshm island are highly sensitive and cover a total of 14.5% of the coastal-marine areas of hormozgan province. almost other coastal areas of the province, which constitute about 85.5%, are in the category of medium and low fishery sensitivity areas in terms of fishery sensitivity.