طراحی و اجرای الگویی برای تعیین نیازمندیهای سیستم مدیریت پسماندهای پزشکی شهر قشم

مقدمه: پسماندهای مراقبت از سلامت (پزشکی)، دسته مهمی از پسماندهای شهری محسوب می شوند زیرا علیرغم مقدار اندک، در صورت مدیریت نادرست، اثرات سوء بهداشتی فراوانی بر جای می گذارند. هدف از این مطالعه، طراحی و اجرای الگویی برای تعیین نیازمندیهای سیستم مدیریت پسماندهای پزشکی شهر قشم است. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی-تحلیلی است که به مدت یک سال در شهر قشم انجام شده است. در این مطالعه ابتدا اطلاعات میدانی از تعداد مراکز تولید کننده پسماند پزشکی در شهر قشم، و وضعیت فعلی جمع آوری، بیخطرسازی و دفع نهایی این پسماندها جمع آوری شد. سپس از طریق نمونه برداری و انجام آنالیزهای مورد نیاز، مشخصات کمی و کیفی پسماندهای تولیدی در مراکز مختلف تولید کننده پسماند پزشکی در سطح شهر قشم تعیین گردید. در ادامه، الزامات، تجهیزات، تاسیسات و ماشین آلات مورد نیاز برای مدیریت پسماندهای پزشکی شهر قشم تعیین شد. سپس مدلی برای براورد هزینه های سیستم مدیریت پسماند پزشکی، ارائه و بر اساس آن، تمامی هزینه های مترتب بر ذخیره سازی، جمع آوری، حمل، بیخطرسازی و دفع نهایی پسماندها فهرست بندی شد. نتایج و بحث: بر اساس مطالعه حاضر، روزانه 104 کیلوگرم پسماند پزشکی در مطب ها، درمانگاهها و سایر مراکز خصوصی این شهر تولید می شود (غیر از پسماندهای تولیدی در بیمارستان خانم و چهار پایگاه جامع سلامت) و برای مدیریت صحیح این پسماندها به یک دستگاه اتوکلاو 500 لیتری، یک وانت اتاقدار، یک راننده و یک اپراتور، 100 متر مربع زمین و یک سوله نیاز است. همچنین میزان پسماندهای پزشکی تولید شده در مطب های مامایی، متخصص غیرجراح، متخصص جراح، ارتوپدی، آزمایشگاه، مطب دندانپزشکی و متخصص زنان و زایمان، به ترتیب 1.19، 1.3، 1.97، 2.81، 7.5، 2.75، و 2.56 برابر مطب پزشک عمومی است. همچنین بر اساس آنالیزهای صورت گرفته، حداقل هزینه مدیریت هر کیلوگرم از پسماندهای پزشکی شهر قشم، 491،000 ریال (با دوره بازگشت سه ساله) و 444،722 ریال (با دوره بازگشتت پنج ساله) خواهد بود. از طرفی دیگر بر اساس مدل الگوی ثابت، حداقل مبلغی که هر مطب باید ماهیانه پرداخت کند 7،725،706 ریال است. نتیجه گیری: به علت کوچک بودن شهر قشم و اندک بودن تعداد مطب ها و واحدهای تولید کننده پسماندهای پزشکی، سرانه هزینه مدیریت پسماندهای پزشکی، بیشتر از شهرهای بزرگ و پرجمعیت است. لذا شرط موفقیت و تداوم عملیات جمع آوری، بی خطرسازی و دفع نهایی پسماندهای پزشکی در این شهر، حمایت سازمان منطقه آزاد قشم از فعالیت شرکت های سرمایه گذار، از طریق تامین زمین رایگان، اعطاء معافیت های مالیاتی، و در اختیار گذاشتن سوله مورد نیاز، و همچنین تلاش معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان برای ملزم نمودن تمامی مطب ها و واحدهای تولید کننده پسماند پزشکی با عقد قرارداد با شرکت سرمایه گذار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان است.