برنامه‌ریزی توسعه در ایران: از آرمان تا واقعیت «آسیب‌شناسی برنامه‌های چهارم تا ششم توسعه راهکارهای پیشنهادی برای برنامه هفتم»

برنامه‌ریزی را می‌توان هنر تعیین و تدبیر مسیر با توجه به اولویت‌های متعدد و منابع در دسترس دانست. ایران به عنوان یکی از قدیمی‌ترین کشورهایی آسیایی است که مبادرت به تدوین برنامه جامع توسعه کرده است؛ اما بررسی تجربه برنامه‌های توسعه اخیر در کشور، نشان از آن دارد که این برنامه‌ها در دستیابی به بسیاری از اهداف خود ناموفق عمل کرده‌اند. این پژوهش با تحلیل محتوی برنامه‌های توسعه و استفاده از روش فرا ترکیب مطالعات انجام‌شده در این حوزه، مهم‌ترین آسیب‌ها و دلایل شکست برنامه‌های توسعه چهارم تا ششم را در ایران شناسایی کرده است. این آسیب‌ها در پنج دسته کلی قرار می‌گیرند. 1- آسیب‌های مربوط به پیش‌نیازی‌های برنامه (13 مورد)، 2- آسیب‌های مربوط به فرآیند تدوین برنامه (26 مورد)، 3- آسیب‌های مربوط به اهداف و متن برنامه (31 مورد)، 4- آسیب‌های مربوط به فرآیند اجرا (23 مورد) و 5- آسیب های مربوط به فرآیند نظارت بر برنامه (17) مورد. در ادامه این موارد در دو سطح ملی و استانی طبقه‌بندی شد: 38 آسیب در سطح ملی و 23 آسیب در سطح استانی. با توجه به آسیب‌های شناسایی‌شده، برای هر یک از مراحل برنامه‌ریزی توسعه در ایران، راهکارهای اجرایی ارائه شد. مهم‌ترین مواردی که می‌توان به عنوان راهکار بیان کرد استفاده از برنامه‌ریزی غلتان، بهره‌گیری از رویکرد مبتنی بر سناریو و وجود برش استانی برای برنامه است.