سناریوهای جانمایی ایران در سیاست خارجی چین

با توجه قدرت فزاینده چین و چرخش قدرت از غرب به شرق، رابطه با پکن تبدیل به ضرورتی انکارناپذیر برای بسیاری از دولت‌ها شده است. از سوی دیگر انواع فشارهای سیاسی و اقتصادی بر علیه کشورهای تجدید نظرطلب، اهمیت پکن را در سیاست خارجی این گروه از کشورها دو چندان کرده است. در همین راستا بیش از دو دهه است که جایگاه چین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ارتقا یافته است. به طوری که چین در کانون سیاست نگاه به شرق جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است. رابطه تهران- پکن علاوه بر وجوه دوجانبه به شدت دارای ابعاد منطقه‌ای است. علاوه بر این ماهیت سیاست خارجی دوکشور تمایلات بین‌المللی تهران و پکن را به یکدیگر نزدیک کرده است. بدین منظور، مقاله حاضر با استفاده از روش سناریو نویسی مناسبات تهران- پکن را در سه سطح دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی مورد کنکاش قرار داده است. در این چارچوب، هشت سناریو شامل «سه سناریوی یک وجهی»، «سه سناریوی دو وجهی» و «دو سناریوی سه وجهی» از یکدیگر تفکیک شده است. پیشران‌های موجود در روابط تهران- پکن مانع از تحقق بدترین سناریو یعنی «واگرایی در سطوح سه‌گانه روابط» می‌شود. محتمل‌ترین سناریو «همراهی دوجانبه/همسویی منطقه‌ای» است. در عین حال تعمیق روابط چین با عربستان، سناریوی محتمل را با پیچیدگی‌های قابل توجهی همراه خواهد کرد. شایان ذکر است که سناریوهای مطرح شده در این مقاله در پرتو تعامل پکن- ریاض ارزیابی خواهد شد. زیرا ارزیابی روابط چین و ایران زمانی واقع بینانه خواهد بود که نه در خلاء بلکه در مقایسه با سایر رقبای منطقه‌ای سنجیده شود.