مالیات بر درآمد منفی؛ ایده تفکیک نظام پرداخت یارانه از سیاست‌های قیمتی (حذف تبصره 14 از قوانین بودجه سالانه)

مالیات بر درآمد منفی یکی از برنامه‌هایی است که در نظام مالیاتی برخی کشورها اجرا شده و هدف از آن پرداخت کمک‌های حمایتی به اقشار ضعیف جامعه بوده است. در این برنامه خانوارها تحت نظام مالیات بر مجموع درآمد و باتوجه به میزان درآمدشان در سه سطح مالیات‌دهنده، سربه‌سر و یارانه‌بگیر جای می‌گیرند؛ از این رو نظام مالیاتی و حمایتی در مالیات بر درآمد منفی با یکدیگر مرتبط هستند و یارانه‌ها از مسیر مالیات پرداخت می‌شوند. در کشور ما به دلیل وجود منابع طبیعی و یارانه‌های قیمتی، نظام پرداخت یارانه با درآمدهای حاصل از اعمال سیاست‌های قیمتی گره خورده و منابع مالیاتی در آن نقشی ندارند که آسیب‌هایی را به دنبال دارد. انحراف بودجه تبصره 14 که نمود پرداخت‌های حمایتی حاصل از حذف یارانه‌های قیمتی است و هدررفت منابع آن، ازجمله آسیب‌های این شیوه است. از این رو، شکل‌دهی نظام مالیات بر درآمد منفی می‌تواند به قطع ارتباط سیاست‌های حمایتی از سیاست‌های قیمتی منجر شود و کارایی هردو نظام مالیاتی و حمایتی را افزایش دهد. طبیعتاً دستیابی به چنین الگویی از نظام مالیاتی نه‌تنها نیازمند الزاماتی ساختاری و نهادی است بلکه تغییراتی پارادایمی در نوع نگاه تصمیم‌گیران، کارشناسان و عموم مردم به نظام مالیاتی را می‌طلبد.