اثر زه‌کشی لانه‌موشی و آبیاری تناوبی بر عملکرد و شاخص‌های بهره‌وری آب برنج در منطقه رشت

به‌منظور مقایسه رژیم آبیاری غرقاب دائم (سنتی) با رژیم آبیاری تناوبی در شرایط وجود زه‌کشی لانه‌موشی در مزرعه برنج رقم هاشمی، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان در سال 1400 به مرحله اجرا گذاشته شد. کرت اصلی تیمار زه‌کشی که شامل: 1- بدون زه‌کشی (d0، شاهد)، 2- زه‌کشی لانه‌موشی بدون گراول (d1) و 3- زه‌کشی لانه‌موشی با گراول (d2) و کرت فرعی رژیم آبیاری که شامل: 1- غرقاب دائم تا انتهای دوره رشد (i1، شاهد)، 2- آبیاری تناوبی پس از مرحله پنجه‌زنی با دور آبیاری 5 روز تا انتهای دوره رشد (i2) بود. به‌طوری که نتایج مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه با 3/7501 کیلوگرم بر هکتار در رژیم آبیاری i1 کمترین آن با 0/6655 کیلوگرم بر هکتار در رژیم آبیاریi2 به‌دست آمد که حاکی از کاهش 28/11 درصد عملکرد دانه در برابر 22 درصد صرفه‌جویی در مصرف آب بود. همچنین، نتایج اثر متقابل مقایسه میانگین‌ها نشان داد که بیشترین عملکرد ماده خشک با 31/18419 کیلوگرم بر هکتار و بهره‌وری آب مبتنی‌بر ماده خشک با 57/1 کیلوگرم بر مترمکعب به‌ترتیب در تیمارهای d1×i1 و d2×i2 به‌دست آمد. بنابراین، برای عملکرد دانه و ماده خشک بیشتر در شرایط عدم محدودیت آب تیمار d1×i1 و در شرایط محدودیت آب برای شاخص‌های بهره‌وری آب مبتنی‌بر عملکرد دانه و ماده خشک بالاتر می‌توان تیمار d1×i2 را به‌عنوان گزینه‌های مناسب در منطقه رشت معرفی کرد.