طبقه بندی پتانسیل تهاجم گونه های غیربومی ایران در سطوح استانی و منطقه ای با استفاده از داده های اقلیمی

گونه غیربومی پس از ورود به منطقه جدید، با سرنوشت های مختلفی روبرو می شود: 1( عدم موفقیت در کلونی، 2( موفقیت درکلونی ولی غیرموفق در استقرار که تنها به صورت اتفاقی در برخی مناطق رویت می شود، 3( موفقیت در استقرار و به دست آوردنتابعیت و 4( موفقیت در استقرار و تهاجم. سوال مطرحِ مهم این است که در مورد یک گونه غیربومی چطور پیش بینی کنیم کهسرنوشت این گونه کدام یک از این چهار حالت خواهد بود. روش های معمول طبقه بندی ریسکِ تهاجم مثل آیکات 1 ، یک گونه رابراساس منابع علمی به چاپ رسیده ارزیابی می کند. در این روش ها معمولاً حداکثر خطرِ گزارش شده، مورد توجه قرار می گیردو یک ارزیابی کلی از پتانسیل خطر تهاجم گونه ارایه می دهند. اما وقتی پای اتخاذ تصمیمات مدیریتی اعم از قوانین قرنطینه ایو اعمال کنترل های سخت در مورد گونه ها در میان باشد لازم است پیش بینی دقیق تر و در سطحِ منطقه مورد مدیریت باشد واتکا به یک رتبه بندی کلی، کافی نیست. در این مقاله، روش آر-آی-سی 2 معرفی می شود با این هدف که بگوید کدام یک از چهارسرنوشت ذکر شده در بالا، احتمالاً پس از معرفی این گونه به وقوع خواهد پیوست. در روش آر-آی-سی، ابتدا گونه غیر بومی براساس روش های ارزیابی و طبقه بندی خطر، نمره دهی گردد. سپس، برای گونه مورد نظر، ضریب تناسب اقلیمی 3 محاسبهمی گردد. حاصل ضربِ ضریب تناسب اقلیمی در نسبت ریسکِ 4 گونه غیربومی که قبلاً نمره دهی شده، عددی بین صفر و یکاست که مقدار آر-آی-سی گونه را در نقطه جغرافیایی مورد نظر بیان می کند. آر-آی-سی بیش از 0.8 ، نشان دهنده ریسک بسیاربالای گونه ) vhr ( در نقطه مکانیست که برای آن محاسبه شده است. آر-آی-سی بین 0.6 و 0.8 نشان دهنده ریسک بالا ) ،)hrبین 0.4 و 0.6 نشانگر ریسک متوسط ) mr (، بین 0.2 و 0.4 نشانگر ریسک اندک ) lr ( و کم تر از 0.2 حاکی از ریسک تهاجمبسیار اندک و قابل چشم پوشی ) nr ( است. در مورد گیاهان غیربومی که با اهداف اقتصادی، دارویی یا زینتی معرفی می شوندروش آر-آی-سی اهمیت بیش تری پیدا می کند چرا که به شکلی دقیق تر می تواند احتمال تهاجم گونه مورد نظر را در منطقه ایکه قرار است وارد شود پیش بینی نماید. ضمناً می تواند بگوید که در استان های مجاور، آیا احتمال تهاجم گونه زیاد است یا خیرو به این ترتیب در وضع قوانین قرنطینه ای نیز می تواند به عنوان ابزار پبش بینی مورد استفاده قرار گیرد. از روی هم قرار دادننقشه آر_آی_سی 27 گونه غیر بومی، بطور کلی نواحی ساحلی دریای خزر )استان های گیلان و مازندران(، نمره vhr و hr رانشان می دهند و استان های همجوار گیلان و مازندران مثل آذربایجان شرقی، اردبیل و گلستان یا در مناطق hr قرار می گیرندو یا حداقل تحت رده بندی mr هستند. همچنین برخی مناطق در غرب )استان های کردستان و لرستان(، جنوب )استان هایبوشهر و هرمزگان( و جنوب شرق )استان سیستان و بلوچستان( نیز جزء مناطق mr محسوب می شوند.

predicting the invasion potential of non-native plants in iran at regional and provincial scales using climate data

there are various potential outcomes for a non-native species introduced to a new area: 1) unsuccessfulin establishing colonies, 2) successful in establishing colonies but not becoming fully established, remaininga casual species, 3) successful in establishing a population and becoming a naturalized species, and 4)becoming invasive. predicting the destiny of a non-native species after introduction is a crucial question.current methods, such as eicat (environmental impact classification for alien taxa), score speciesbased on scientific documents to deliver a general classification. however, when it comes to decisionmaking,more advanced predictions at a regional scale are necessary. to address this need, we propose theregional impact classification (ric) method, which can predict the fate of non-native species after theirintroduction into a new area. the ric method combines eicat scores with climate suitability coefficientsderived from species distribution models (sdms) to create an impact score ranging from 0 to 1. regionsalong the caspian seashore, specifically guilan and mazandaran provinces, show very high-risk (vhr)and high-risk (hr) scores. generally, areas surrounding the caspian sea, including eastern azerbaijan,ardabil, guilan, mazandaran, and golestan, exhibit at least a medium-risk (mr) level of impact risk.additionally, some areas in the west (kurdistan and lorestan provinces), south (bushehr and hormozganprovinces), and southeast (sistan-baluchestan province) of iran receive a mr score. the ric methodprovides a spatially explicit impact score that can aid in prioritizing the management of invasive nonnativeplants at the regional level, where such decisions are commonly made. ric remains a flexible andadaptable tool that can be further developed according to the demands of decision-makers.