مشکل «جعبه سیاه» در تحقیقات علوم اجتماعی

در سال‌های اخیر، اهمیت تبیین های مکانیسم‌محور به یک اعتقاد مشترک در میان دانش پژوهان علوم اجتماعی تبدیل شده و محققان بسیاری را از طیف متنوع سنت‌های روش‌شناختی (کمّی و کیفی،آزمایشی و غیرآزمایشی، تعمیمی و تفریدی، مدل‌های صوری و نثر روایتی) متحد کرده است. در این راستا، شاید تنها چیزی که دست اندرکاران رویکردهای متنوع روش شناختی را وحدت بخشیده است، تصدیق ارزشمندی مکانیسم‌های علّی و مقارن با آن، تردید نسبت به استدلال های از نوع «هم تغییری یا همبستگی» در تبیین های علوم اجتماعی باشد. استدلال اصلی این است که تبیین های متعارف در علوم اجتماعی که از نوع «هم تغییرییا همبستگی» هستند از حیث علّی ناقص و ناتمام اند و باید به درون جعبه علّیتمیان متغیرهای مستقل و وابسته که «جعبه سیاه» محسوب می شود، برویم تا فرآیند یا فرآیندهایی که این همبستگی یا هم‌تغییری را ببار آورده است، مشخص نماییم. در حقیقت، چرخش به سمت مکانیسم‌ها، اصلاحی مفید برایحل مشکل جعبه سیاه در تحقیقات اجتماعی و تکمیل تبیین علّی در علوم اجتماعی بوده است. در این مقاله، نشان خواهیم داد که پژوهشگران علوم اجتماعی چگونه بایستی با مشکل جعبه سیاه در تحقیقات تبیینی برخورد نموده و «تبیین های اولیه» یا «تبیین‌های با جعبه سیاه» (همبستگی میان متغیرها) را به «تبیین های نهایی» یا «تبیین‌های فاقد جعبه سیاه» تبدیل نمایند.