منطق های متفاوت استنباط علّی در پژوهش‌های علوم اجتماعی

در اواخر قرن بیستم، برخی روش‌شناسان علوم اجتماعی این استدلال را مطرح نمودند که علی رغم تفاوت‌های ظاهری میان سنت‌های پژوهشی کمّی و کیفی، زیربنای منطقی تبیین یا استنباط علّی در کلیة تحقیقات تجربی علوم اجتماعی- چه کمّی و چه کیفی- یکسان است و هر تحقیق تبیینی خوبی می‌تواند بر اساس زیربنای مشترک و واحدی از «منطق استنباط» درک شود. از نظر آنان، تفاوت میان دو سنت پژوهشی کمّی و کیفی در علوم اجتماعی، نه در منطقِ استنباط بلکه فقط در n یا تعداد موردهای تحت بررسی و برخی ویژگی‌های ظاهری‌شان- بویژه استفاده از «اعداد» در مقابل «کلمات»- است. در مقابل این دیدگاه،برخی از روش‌شناسان علوم اجتماعی این استدلال را اقامه نمودند که یک منطقِ واحد و مشترک از استنباط علمی که بتواند هر دو سنت پژوهشی کمّی و کیفی را تنظیم و هدایت کند، وجود ندارد. از نظر این گروه از روش‌شناسان،تفاوت‌هایی بنیادین میان دو سنت پژوهشی کمّی و کیفی وجود دارد که جهت‌گیری‌های اصلی تحقیقات اجتماعی را به سمت‌وسو‌های کاملاً متفاوتی می راند؛ ضمن آن که، منطق متفاوتی را نیز برای تبیین یا استنباط علّی اقتضاءمی‌کند. از دیدگاه آنان، منطقِ استنباط علّی در تحقیقات علوم اجتماعی؛ یگانه و مشترک نیست، بلکه ما با ثنویت یا دو نوع منطقِ متفاوت از استنباط علّی در دو سنت پژوهشیِ کمّی و کیفی روبرو هستیم.جدیداً، برخی از روش‌شناسان علوم اجتماعی بر این نکته پای فشرده و مدعی شده‌اند که در مقایسه با تمامی تحقیقات کمی و کیفی در علوم اجتماعی، مطالعات تاریخی یا تک‌موردی (1=n) واجد منطق استنباطی متفاوت و متمایزی به نام منطق بیزی هستند.نتیجه آن که، از نظر این گروه از روش‌شناسان متاخر، منطقِ استنباط علّی در تحقیقات علوم اجتماعی نه یگانه، نه دوگانه، بلکه سه گانه است. در مقاله حاضر، تلاش داریم که این منطق های متفاوت استنباط علّی در تحقیقات اجتماعی را تشریح نماییم و نشان دهیم که چرا نامناسب است تحقیقات واجد یک منطق استنباطی خاص را با منطق استنباطی دیگری مورد نقد قرار داد.