نحوه توزیع صلاحیت‌های مالی در نظام‌های فدرال (مطالعۀ موردی نظام‌های حقوقی ایالات متحده آمریکا و آلمان)

فدرالیسم به‌‌‌مثابه شکلی از حکومت‌های غیرمتمرکز، نوعی نظام حقوقی-سیاسی است که در آن قدرت سیاسی به شکل عمودی، بین حکومت مرکزی و زیر مجموعه‌های آن تقسیم می‌شود. از این‌رو، نظام فدرال در عین حال که از طریق یک قانون اساسی فراگیر، تنوع مولفه‌های تشکیل دهنده یگانگی سیاسی را حفظ می‌نماید، هم به‌معنی یک ساختار و هم به معنی روشی حکومتی است که وحدت و یگانگی را بر شالوده تفاهم و رضایت استوار می‌سازد. در این نظام، دو گرایش با هم آشتی داده می‌شوند؛ علاقه به حفظ خودمختاری از یکسو و کشش به سوی تشکیل یک قدرت جدیدِ در بردارندۀ کلیۀ جماعات از سوی دیگر. بنیۀ مالی دولت‌های عضو در یک نظام فدرال علاوه بر آنکه پیش‌شرطی لازم در پیگیری سیاست‌های آن‌ها به شمار می‌آید، به عنوان یکی از معیارهای ارزیابی حفظ خودمختاری یا وابستگیِ دولت‌های عضو به دولت مرکزی نیز شناخته می‌شود. از این جهت است که بررسی توزیع صلاحیت‌های مالی بین این قدرت‌ها، میزان استقلال یا وابستگیِ متقابل آن‌ها را نشان خواهد داد. در تحلیل نظام فدرال در کشورهای مختلف، می‌توان الگوهای متفاوتی را مشاهده کرد. به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا، نظام فدرال شامل توزیع صلاحیت‌های مالی بین دولت فدرال و دولت‌های ایالتی است. دولت فدرال مسئولیت‌های مالی و هزینه‌ای مشخصی دارد، اما هر ایالت نیز حق دارد سیاست‌های مالی خود را اجرا کند و درآمدها و هزینه‌های خود را تنظیم کند. در آلمان نیز، تصمیم‌گیری در خصوص عموم منابع تامین درآمد در صلاحیت دولت مرکزی بوده، اما مسئولیت‌های هزینه‌ایِ دولت‌های عضو نسبتاً وسیع‌تر است.توازن مالی در نظام فدرال از دو جنبه، توازن عمودی و توازن افقی تشکیل می‌شود. توازن عمودی، توازن میان دولت مرکزی و دولت‌های عضو را در تامین درآمدها و تقسیم هزینه‌ها بررسی می‌کند. در اینجا، صلاحیت‌های مالی و هزینه‌ای هر دو سطح قدرت مورد بررسی قرار می‌گیرد. توازن افقی، توازن میان دولت‌ها در داخل هر سطح قدرت را در نظر می‌گیرد. در این نوع توازن، به برابری‌سازی انتقالات مالی و کمک‌های مالی توسل می‌شود تا قدرت‌های محلی و مرکزی تعادلی متقابل را برقرار کنند. دستاوردهای این پژوهش قابل توجه است و می‌تواند در کشورها و نظام‌های حقوقی - سیاسیِ برخوردار از تکثر قومی، نژادی، زبانی و از جمله ایران، قابل تامل باشد. درک و بررسی مفصل توزیع صلاحیت‌های مالی در نظام‌های فدرال، این کشورها را قادر می‌سازد تا سازوکارها و سیاست‌هایی را ایجاد کنند که توازن مالی مناسبی را بین دولت مرکزی و دولت‌های محلی حفظ کنند. با این حال، برای درک کامل این موضوع و تاثیر آن در هر کشور، نیاز به تحلیل عمیق‌تری از ساختار فدرالیسم و مطالعه موارد کشورهای مختلف داریم. تحقیقات بیشتر و بررسی نقش فدرالیسم در نظام‌های سیاسی و اقتصادی، می‌تواند به تصمیم‌گیران کمک کند تا سازوکارها و سیاست‌های مناسبی را برای توزیع صلاحیت‌های مالی در نظام فدرال خود پیشنهاد دهند و همبستگی بین دولت مرکزی و دولت‌های محلی را تقویت کنند.