روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در گذر نسل‌ها: از رنگین‌نامه‌ها تا کاربرپسندها؛ نگاهی به جایگاه رسانه‌های رسمی امروز از خلال خوانش انتقادی مقالۀ «ورشکستگی مطبوعات» جلال آل‌احمد

جلال آل‌احمد، نویسنده و روشنفکر دهه‌های 1320 تا 1340 ایران، در سال 1338 مقاله‌ای را با عنوان «ورشکستگی مطبوعات» در مجله «علم و زندگی» منتشر کرد که نگاهی انتقادی به کارکرد مطبوعات آن دوره داشت. آل‌احمد کوشیده بود عامه‌پسندی و تجاری‌سازی مطبوعات آن دوران را نقد کند و تصویری از کارکرد صحیح مطبوعات به دست دهد. در همین مقاله بود که صفت مشهور «رنگین‌نامه» برای مجلات آن دوره ساخته شد و تا سال‌ها از این اصطلاح برای توصیف مطبوعات دهه 1340 و 1350 استفاده می‌شد. در مقاله حاضر، تلاش شده است با نگاهی انتقادی به مقاله آل‌احمد، وضعیت روزنامه‌نگاری حرفه‌ای از دهه 1330 تا اکنون و تحولات چند نسل روزنامه‌نگاری تحلیل شود. تلاش شده است انتظاری که آل‌احمد از رسانه داشت تبیین شود و با انتظارات کنونی مقایسه شود تا تحولات خواسته‌های جامعه از رسانه و همچنین دگرگونی‌های روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در فرم و محتوا طی نسل‌های مختلف تشریح شود. پژوهشگر سعی می‌کند از خلال نگاه انتقادی به مقاله آل‌احمد، وظایف رسانه‌های حرفه‌ای و همچنین توانایی‌های آن‌ها را روشن‌تر سازد و سپس این وظایف و انتظارات از رسانه‌ها را با توانایی‌های آن‌ها مقایسه کند و تضادها و شکاف‌هایی را که از این مقایسه به دست می‌آید ارزیابی و تحلیل کند. این مقاله نشان می‌دهد که امروزه نیز می‌توان از ناکارآمدی و کژکارکردی رسانه‌های رسمی سخن گفت که علاوه بر شباهت با دهه 1330، دلایل متفاوتی نیز دارند.