دستگاه آموزش درون‌زا: فرایند تربیت و یادگیری از عمق به سطح در آموزش هنر

در گذر از دنیای صنعت به الکترونیک و حضور فعال در عصر اطلاعات و تئوری‌های مربوط به آن، سبب تجدید نظر در شیوه‌های آموزش در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی گردیده است. همان‌طورکه مفاهیم آموزشی تغییر کرده‌اند، فرایند آموزش و یادگیری نیز تحول یافته است؛ این دگرگونی نه‌تنها دید ما نسبت به جهان و زندگی، بلکه نحوۀ حضور و مشارکت‌مان در آن را نیز تغییر داده است به گونه‌ای که هدف از آموزش در رشته‌های هنری، «تولید هنر» نیست بلکه «تحلیل و درک مفهومِ هنر (فرایند یاددهی- یادگیری اخلاقیات و معنویات در قالب «اصول کار» به دانشجو)» است و نقش مدرس «قضاوت کردن» نیست بلکه «هدایت (به منظور «کشف و بیان رمز و راز هستی» به مقدار قدر و اندازه هنرجو)» است. یکی از رویکردهای یاددهی- یادگیری که در رشته‌های هنری برای تحقق این امر مورد توجه است، «فرایند آموزش درون‌زا» است که مبتنی بر «نظریه توسعه درون‌زا» است. مبنای تجربی پژوهش بر اساس تجربه زیستۀ نگارنده در کلاس درس ساختاریافته با «دستگاه آموزش درون‌زا» است لذا با الهام از تفکر مهندسی معکوس، سعی در بازشناسی کدها و ریشه‌های شکل‌دهنده این نوع از آموزش پرداخته شده است. بدین منظور، برای دستیابی به یافته‌های تحقیق، پژوهشگر پس از ثبت و مستندسازی تجربه زیسته در کلاس، به مبانی نظری حوزه علوم تربیتی و هنر مراجعه کرده و سعی شده است تا به صورت گام‌به‌گام فرایند آموزش درون‌زا مورد تحلیل و نقد قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد دستگاه «آموزش درون‌زا»، فرایند خطی و از بالا به پایین یاددهی «استاد- شاگرد (دانشجو)» را به فرایند «شبکه‌ای یادگیری دانشجومحور» تبدیل نموده و در آن «تحصیل و زندگی» هر دو اهمیت می‌یابند و مدل دوگانه «یاددهی» و «یادگیری» سازوکاری منسجم می‌یابد. در این دیدگاه «نقادی» از «بیرون» و «اصلاح کارشناسانه» از «درون» به صورت «خودکفا» و «خوداتکا» صورت می‌گیرد و استاد زمینه‌ساز توسعۀ زمینه‌های لازم برای شکوفایی استعداد دانشجویان است و سازندگان آموزش، خودِ «دانشجویان» هستند. آموزش درون‌زا، عدالت آموزشی و مساوات اجتماعی را مورد نظر قرار داده و برای «حل مشکلات غیر متمرکز»، بیشترین «مشارکت» را در امور عمومی و کمترین تشکیلات رسمی را از طریق طرحی جامع و عادلانه جست‌وجو می‌کند. از عمده‌ترین تفاوت‌های فرایند آموزش درون‌زا، «ترکیب» اجزای تجزیه‌شده علوم با یکدیگر است، درواقع نوعی از «معماریِ اندیشه» محقق می‌شود که به ساختارمند کردن ذهن هنرجویان منجر خواهد شد.

endogenous training system: the process of training and learning from depth to surface in art education

the shift from the industrial era to the digital age and the emergence of theories related to the information age has prompted a reevaluation of teaching methods in universities and other higher education institutions. just as educational concepts have evolved, the teaching and learning methods have also transformed. this change has not only altered our perception of the world and life but also transformed our way of engaging and participating such that the objective of arts education is not merely to create art but to analyze and comprehend the concept of art (teaching and learning ethics and spirituality through principles of work to students), the role of the teacher is not to critique but to guide (to discover and express the essence of existence to the fullest extent of the student s potential). one of the teaching approaches in the arts field highlighted for achieving this goal is the endogenous learning process, which is rooted in the endogenous development theory. the writer s firsthand experience in a structured classroom with an endogenous learning tool serves as the empirical basis for the research. therefore, inspired by reverse engineering thinking, an effort has been made to decipher the codes and this educational approach s foundational principles. to obtain research outcomes, the researcher meticulously documented the classroom experience and then delved into the theoretical underpinnings of educational sciences and art, systematically analyzing and critiquing the endogenous learning process. the research results suggest that the endogenous-learning system converts the linear top-down teaching approach of teacher-trainee (student) into a student-centered learning network process, where both education and life hold significance, and a dual model of teaching and learning is merged. from this viewpoint, critique from outside and professional reform from inside are conducted autonomously, with the teacher setting the foundation for cultivating the necessary fields for students talent development and the students themselves becoming the architects of education. endogenous learning prioritizes educational justice and social equality, aiming for maximum participation in public affairs to address decentralized problems and minimize formal organizations through a thorough and equitable exploration. a notable aspect of the endogenous-learning process is the integration of fragmented elements of sciences, effectively establishing a form of architecture of thought that will guide the structuring of students minds.