بررسی اقدام‌پژوهی انتقادی در مطالعات کیفی آموزش عالی

تحقیق حاضر که با هدف بررسی روش‌شناسی اقدام‌پژوهی انتقادی در مطالعات کیفی آموزش عالی صورت گرفته از نوع روش‌شناسانه ‏تحلیلی است و با مراجعه به منابع و نمونه‌های تحقیقاتی صورت گرفته است. در این مطالعه، به بررسی عناصر پارادایمی شامل ‏هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، روش‌شناسی و روش و نیز فرایند اقدام‌پژوهی انتقادی و نحله‌های آن پرداخته شده است. در این مقاله با بیان ‏مهم‌ترین محدودیت‌ها و ارائه زمینه‌ها و نمونه تحقیقات انجام‌شده، به بررسی جایگاه اقدام‌پژوهی انتقادی در برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی پرداخته شده است. تناسب اقدام‌پژوهی در پارادایم انتقادی منجر به درک معتبر و دقیق و مواجهه توامان علمی و عملی با ‏موقعیت‌های مختلف، متضاد و پیچیده سیستم دانشگاهی می‌گردد و ریشه در این ایده دارد که لازم است تحقیق در جامعه انسانی، با دو ‏خصیصه دموکراتیک و مشارکتی‌بودن توام گردد و هدف اصلی از «اقدام‌پژوهی انتقادی» یعنی تغییر اجتماعی و حرکت به سمت یک جامعه ‏عادلانه‌تر و دموکراتیک‌تر را محقق سازد. در این نوع تحقیق، نظریه یا روش خاصی گسترش یافته، با شواهد نوینی استحکام بخشیده ‏می‌شود، تبیینات دیگری می‌یابد، یا با تامل و تردید یا انتقاد به آن توجه می‌شود. مقاله حاضر نیز رویکرد اقدام‌پژوهی انتقادی را در ‏مطالعات برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی عرضه می‌کند و در این خصوص، تبیینات جدیدی ارائه خواهد کرد. اقدام‌پژوهی انتقادی، رویکردی ‏از اقدام‌پژوهی است که توزیع برابر یا دموکراتیک قدرت در جامعه را مدل‌سازی می‌کند. به منظور درک معتبر و مواجهه علمی و عملی با ‏موقعیت‌های پیچیده و متضاد سیستم دانشگاهی، بهره‌گیری از نگاه خودانتقادگر و رویکرد انتقادی، با هدف تغییر اجتماعی و حرکت به سمت جامعه عادلانه‌تر و دموکراتیک‌تر موثرتر خواهد بود.‏

review of critical action research in qualitative studies of higher education

the ongoing study, which examines the methodology of critical action research in qualitative studies in higher education, is of an analytical methodological type and has been conducted by referencing research sources and examples. in this study, paradigmatic elements including ontology, epistemology, methodology, method, and the critical action research process and its dimensions are examined. this article highlights the importance of critical action research in the planning of higher education development by outlining the main constraints, providing context, and presenting examples of research conducted. the appropriateness of action research within the critical paradigm leads to a thorough and accurate understanding and involvement with different, contradictory, and complex situations within the university system. it is grounded in the idea that it is crucial for studying human society to embody two characteristics of being democratic and participative and striving to accomplish the primary goal of critical action research, promoting social change and advancing towards a more just and democratic society. in this type of research, a specific theory or methodology is developed and reinforced with new evidence, and alternative explanations are explored or examined with contemplation, doubt, or critique. this article introduces the critical action research approach in higher education development planning studies, offering fresh insights. critical action research is a model within action research that promotes the equitable or democratic sharing of power in society. to gain a comprehensive comprehension and engage effectively with the intricate and contradictory scenarios in the university system, adopting a self-critical perspective and a critical approach is more fruitful, aimed at social transformation towards a fairer and more democratic society.