مدلسازی برداشت آب از منابع آب های سطحی برای تامین مصارف کشاورزی با به کارگیری روش برنامه ریزی بیان ژن

با توجه به بحران آب در کشور، آب های سطحی از نقش مهمی برای تامین آب مصارف کشاورزی برخوردار هستند. لذا، مدلسازی حجم برداشت آب از رودخانه ها و نهرها می تواند تاثیر بسزایی در مدیریت منابع و بحران آب داشته باشد. در این مطالعه با استفاده از روش هوشمند برنامه ریزی بیان ژن (gep) به مدلسازی میزان برداشت آب از رودخانه های محدوده مطالعاتی دماوند، پرداخته شد. بدین منظور، در این مطالعه کارایی مدل gep بر اساس سناریوهای مختلف شامل سناریوهای هیدرولوژیکی-کمی (جریان حداقل، جریان حداکثر و میانگین جریان رودخانه)، کاربری اراضی (مساحت باغ و سطح کل زیرکشت)، ریخت شناسی (عمق و عرض رودخانه)، هیدرولوژیکی-کیفی (دمای آب، هدایت الکتریکی آب) و سناریو ترکیبی در محدوده دماوند ارزیابی شد. نتایج حاکی از عملکرد برتر مدل gep بر اساس سناریو ترکیبی، می-باشد. در مدل بهینه gep شاخص های ارزیابی ضریب همبستگی (r)، مجذور میانگین مربعات خطا (rmse)، میانگین قدر مطلق خطا (mae) و ضریب کارایی-نش (nse)، به ترتیب 94/0، 97/48، 16/34 و 88/0 بدست آمد بنابراین، نتایج این پژوهش نشان دهنده عملکرد قابل قبول روش برنامه ریزی بیان ژن در تخمین میزان برداشت آب از رودخانه می-باشد. تعیین و تخمین میزان برداشت آب از رودخانه می تواند در اعمال اصلاحات مدیریتی توسط مدیران و سیاست-گذاران نقش کلیدی ایفا کند.