سور و سوگ از آدم علیه‌السلام تا عزای سیدالشهدا علیه‌السلام

شادی و غم دو ویژگی انسانی هستند که دوشادوش هم ‌و تنیده با یکدیگر در زندگی آدمی جریان می‌یابند و سور و سوگ را در لایه‌های فردی و جمعی و اجتماعی و دینی وی سریان می‌دهند. مسئله این پژوهش بررسی سیّال ‌و جریان‌یابندۀ این پدیده به شکلی گذرا از دیرباز تاکنون در بُعد دینی آن در ایران و جهان اسلام است. این پژوهش به روش تلفیقی متشکل از توصیفی، تاریخی و تحلیلی است. دستاوردهای پژوهش عبارت است از: حرکت هم‌پایۀ جشن و عزا در زندگی بشر بر روی کره خاکی به شکل موازی یا متقاطع یا متناوب و یا تنیده باهم. دوم آنکه سور و سوگ از همان آغاز زندگی انسان بر روی زمین در قالب دو روی یک سکه در حیات او بروز ‌و ظهور دارد و دیگر آنکه بستر پیدایش ‌و جریان‌یابندگی و بالندگی این دو پدیده بیش از هر چیز ایمان دینی و باورهای اعتقادی و اسطوره‌ای آدمی بوده است که در پویشی درازدامنه از گذشته و از نقطه پیدایش آدم تاکنون و تا پایان تاریخ در همین بستر و یا دیگر بسترهای اجتماعی و ساحت‌های سیاسی بقاء و دوام خواهد داشت و با اخلاقیات و حق‌خواهی فطری انسان درهم‌آمیخته است؛ و نکته پایانی آنکه این دو پدیده در اشکال فردی و جمعی و حماسی و انقلابی آن در تمام ادبیات آیینی تبلوریافته و بخش بزرگی از شعر و ادبیات عربی و فارسی را تشکیل داده است. سوگ فردی و سوگ بر عزیزان و خانواده و دوستان، سوگواری بر مکان‌ها، جمعیت‌ها ‌و اشخاص و سوگ قومی، ملی و ‌جهانی از انواع عزاداری‌هاست، همان‌سان که سور و شادی نیز در اشکال فردی، جمعی، قومی، دینی، آیینی، ملی ‌و جهانی جلوه می‌یابند. شناخته‌شده‌ترین سوگ‌ها، سوگ سیاوش در ایران و عزای سیدالشهدا علیه‌السلام است؛ و معروف‌ترین سورها و جشن‌ها، نوروز، عید فطر و عید قربان است.