تطور ارتباطات هیات‌های مذهبی در مواجهه با روند رسانه‌ای شدن

گسترش هر یک از اشکال جدید ارتباطی، بر ارتباطات در حوزه‌های گوناگون اجتماعی از جمله ارتباطات دینی تاثیرگذار بوده است. در نگاه نخست، ممکن است به نظر برسد که گسترش رسانه‌های جمعی و اجتماعی، و تشدید رسانه‌ای شدن، ارتباطات آیینی هیات‌ها را در معرض تهدید قرار داده است. این تحقیق در پی پاسخگویی به این پرسش است که تشدید روند رسانه‌ای شدن در طول حدود دو دهۀ گذشته، چه ابعاد و پیامدهایی بر ارتباطات هیات داشته است؟ به منظور پاسخگویی به پرسش مذکور، ضمن مروری بر روند رسانه‌ای شدن، آثار و پیامدهای آن برای هیات تبیین شده است. در کانون بحث از فعالیت‌های هیات، آیین و ارتباطات آیینی قرار دارد که به ویژگی‌های آیین و کارکردهای ارتباطات آیینی در هیات پرداخته شده است. در این مقاله استدلال شده است که گسترش بهره‌گیری از رسانه‌ها و ابزارهای رسانه‌ای گوناگون اعم از رسانه‌های جمعی، به ویژه تلویزیون، و رسانه‌های اجتماعی (وب 2)، در طول حدود 2 دهۀ گذشته در ایران، گرچه منجر به بروز برخی پدیده‌های رسانه‌ای مانند گرایش به فرهنگ شهرت و سلبریتی‌گرایی در میان برخی فعالان هیات‌ها شده است، اما وجوه آیینی هیات‌ها تضعیف نشده‌اند و ارتباطات اجتماعی هیات همچنان پویا است. مقاله بر این است که ارتباطات آیینی، در مرکز فعالیت هیات قرار داشته و به نوعی، ذات فعالیت هیات با ارتباطات آیینی پیوند یافته است و ظهور رسانه‌های گوناگون، گرچه بر برخی وجوه و سازوکارهای ارتباطی هیات با مخاطبان تاثیرگذار بوده‌ و فرصت‌ها و چالش‌هایی ارتباطی ایجاد کرده است اما ویژگی‌های اساسی هویت هیات، محفوظ مانده است. همچنین راهبردهایی با هدف بهره‌گیری ترکیبی از ارتباطات آیینی و انتقالی به منظور حفظ پویایی ارتباطات اجتماعی هیات ارائه شده است.