استاد جلال‌الدین همایی و عاشورانگاری او (با تاکید بر ماهیت مناسک سوگواری)

اهمیت قیام کربلا در تاریخ اسلام و جهان‌بینی شیعه سبب شده است که از همان روزگار تا به امروز، متون متعدد و گونه‌گونی پیرامون آن نوشته شود. اهتمام به تدوین و تالیف چنین آثاری (فارغ از حالت توصیفی یا تحلیلی‌شان) در عصر ما نیز ادامه یافته و اهل نظر را بر آن داشته است تا هریک از جنبه‌های قیام امام حسین (ع) را موضوع بحث و بررسی قرار دهند. از جمله آثار متاخر در این موضوع، کتاب اسرار و آثار واقعۀ کربلا از مرحوم استاد جلال‌الدین همایی (12781359) است که علی‌رغم اختصار و اجمال حاکم بر مطالب آن، به چهار وجه اساسی از واقعۀ کربلا می‌پردازد و به همین سبب است که جامعیت قابل‌توجهی دارد. مطالب این کتاب، که در حقیقت برای حاضران و مستمعان مجالس عزاداری امام حسین (ع) نوشته شده، از ریشه‌ها و زمینه‌های قیام آن حضرت تا ماهیت و تاریخ مختصر این‌گونه مجالس را دربرمی‌گیرد. از دیگر مباحث کتاب یادشده می‌توان به هدف‌شناسی امام حسین (ع) و آثار و نتایج قیام ایشان اشاره کرد که هردو مسئله از اساسی‌ترین مسائل این حوزه به حساب می‌آیند. نثر نویسنده در این اثر او روشن و روان است و به جهت التزام به مختصرنویسی معمولا از انباشتن کتاب از منابع و ماخذ تاریخی پرهیز دارد. ارزیابی انتقادی گزارش‌ها و منقولات تاریخی، و تاکید بر سویه‌های معنوی و اخلاقی قیام سیدالشهدا (ع) نیز از دیگر نکات قابل‌تامل در این کتاب مرحوم همایی است.