جایگاه ادراکات اعتباری در واقع گروی معرفت شناختی علامه طباطبایی

در نگرش علامه طباطبایی، اصالت وجود اقتضا دارد تا واقعیت خارجی از سنخ وجود باشد و ماهیت صرفاً در موطن ذهن پدیدار شود. با توجه به این نگرش، تبیین واقع گروی معرفت شناختی در علم حصولی دشوار به نظر می رسد؛ چرا که از یک سو واقعیت وجودی مستقل از ذهن، در قالب علم حصولی نمی تواند به ذهن منتقل شود و از سوی دیگر مطابقت ماهوی در علم حصولی نیز، به دلیل عدم حضور ماهیت در خارج، معقول نیست. مقالۀ حاضر دیدگاه علامه طباطبایی دربارۀ واقع‌گروی معرفت‌شناختی را بر اساس دیدگاه او در مسئلۀ اصالت وجود بازخوانی کرده است. این نتیجه به دست آمد که علامه طباطبایی به طور کلی هر نوع علم حصولی را نوعی برساخت اعتباری می داند که نفس در نتیجۀ دخالت ساختارمند وهم به نحو اضطرای جعل می کند. این علم حصولی به خودی خود واقع نما نیست و حجیت معرفت شناختی آن نیز وابسته به اعتبار (اعطای حد خارج به مفهوم ذهنی) است؛ اما چنین چیزی به معنای انکار واقع گروی معرفتی در نگرش علامه طباطبایی نیست؛ زیرا علم حصولی به علم حضوری بر می گردد و این علم حضوری هم منشا جعل علم حصولی است و هم منشا اعتبار واقع نمایی آن.