بررسی تحلیلی ایمان ناواقع گرایانه از منظر دان کیوپیت

این مقاله بررسی تحلیلی واقع‌گرایی و ناواقع‌گرایی از منظری دین‌شناسانه با تاکید بر فلسفه دین ناواقع گرایانه متاله مسیحی «دان کیوپیت» است که ضمن جستجوی ریشه‌های شکاکیت در عصر مدرن، بدین امر اهتمام گشته است که تئوری ناواقع‌گرایی دان کیوپیت از مدخل بررسی عناصری چون واقع‌گرایی و ناواقع‌گرایی و بررسی ریشه‌های این دو تفکر از نگاه کیوپیت و نیز عناصری چون خدا، دین، عرفان و معنویت، زبان و جهان در دیدگاه او مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. کیوپیت، واقع‌گرایی را متعلق به جهان پیش از دوران نقد تاریخی و ناواقع‌گرایی را متعلق به دوران انتقادی می‌داند. وی در بررسی ریشه و خاستگاه ناواقع‌گرایی، با توجه بر مدرنیته، چنین معتقد است که ریشه و خاستگاه ناواقع‌گرایی مدرنیته است که در قرن شانزدهم و هفدهم آغاز گشته و بنابراین وی با نظر بر این آغازگاه تاریخی، هر چیز را از منظر ذهن آدمی نگریسته است؛ بدین معنا که ذهن آدمی، معیار و مناطی برای حقیقت است. از منظر کیوپیت، خدا آن‌گونه که ما او را شناخته‌ایم دیگر حضور ندارد، کلیساها مرده‌اند و تنها دین عاری از متافیزیک، شایسته حفظ کردن است. پس دین در نظرگاه وی، امری بشری و برساخته هویت فرهنگی و اجتماعی انسان است و اعتقادات دینی با تلاش انسان ساخته می‌شود. همچنین ایمان حقیقی در این نظرگاه ناواقع گرایانه، تجربه‌ای حسی، درونی و غیر آفاقی است که احساسات دینی را برانگیخته می‌سازد. هر مفهومی در هر اندیشه‌ای برانگیزاننده این حس باشد ایمان حقیقی است و می‌توان نام خدا را بر آن نامید. در این نظرگاه توصیف کیوپیت از جهان بدین گونه است که جهان همین یک جهان است که ما ساخته‌ایم؛ تنها یک جهان وجود دارد و جهان‌ مشهود، جهان‌ زبان‌، جهان‌ سیاست و اقتصاد، «بیرون» نداشته و به‌هیچ‌وجه به چیزی ماورایی وابسته نیست و این‌ جهانی‌ است که دین هم در آن به شکلی ناواقع‌گرا حضور دارد. همچنین او درک اسطوره‌ای از زبان را رد کرده و این نظرگاه را که زبان، تصویری از جهان خارج ما ترسیم می‌کند، مورد انتقاد قرار می‌دهد. درواقع نظرات دان کیوپیت را می‌توان در اینکه جهان، محصول افکار انسان است و نیز در نفی واقعیت مستقل از ذهن و زبان جست‌وجو کرد چراکه از منظر او واقعیت عینی در بیرون وجود ندارد. درنهایت در تبیین شناخت و معرفت از منظر کیوپیت، مبنی بر این نظرگاه که تفکر انتقادی مبتنی بر نظریه است، شناخت بشر از جهان نیز از طریق نظریات صورت گرفته و ازآنجاکه نظریه‌ها نیز همواره در حال تغییرند، بنابراین تحول در عقاید دینی امری ناگزیر است. همچنین در این نظرگاه زبان، نقش معنابخشی داشته و در امر شناسایی مددرسان است و شناخت و ادراک نیز به‌واسطه نشانه‌های زبانی امکان‌پذیر خواهد بود. درنهایت ازآنجایی‌که اکثر پژوهش‌های پیشین حول محور دان کیوپیت بررسی ناواقع گرایی دان کیوپیت از منظری فلسفی است، پژوهش حاضر ضمن بررسی دقیق ابعاد مختلف ناواقع گرایی دان کیوپیت از منظری دین پژوهانه، به تبیین و بررسی این نظرگاه پرداخته و از گذار این تبیین، مبانی فلسفی آن را با تاکید بر نقطه عطف تاریخی تفکیک واقع‌گرایی و ناواقع‌گرایی در نظرگاه دان کیوپیت تحلیل نموده است. منظری که علی‌رغم اهمیت آن، در اکثر پژوهش‌ها حول محور دان کیوپیت، مورد توجه نبوده و شاید بتواند در درک ریشه‌های شکاکیت در عصر مدرن، موثر بوده و از منظری نو، جستجوی واقع‌گرایانه‌ی محفوف در شکاکیتِ بشرِ امروز را تحلیل نماید. در خاتمه، این مقاله، از رهگذر تحلیل مبانی فلسفی ناواقع گرایی، به نقد ایمان ناواقع گرایانه دان کیوپیت پرداخته است.