تهیه خوراک دام از ضایعات باغی بادام در استان چهارمحال و بختیاری

در دنیای امروز بحران انرژی سبب شده است تا بشر به اهمیت تحقیق در به کارگیری مجدد ضایعات و پسماندهای کشاورزی و صنعتی و تبدیل آنها به محصولات غنی و دارای ارزش تجاری پی ببرد. آمارهای گوناگون وضعیت تولیدی دام های کشور، نشان می‌دهد که خوراک‌های موجود از نظر کمی و کیفی حتی با وجود واردات در حد تامین نیازهای دام‌های کشور نمی‌باشد. یکی از راه‌های جبران کمبود استفاده از ضایعات بادام در تغذیه دام می‌باشد. استفاده حیوانات از این ضایعات سبب کاهش استفاده از دانه‌های غلاتی می‌شود که قابل استفاده در تغذیه انسان هستند و لذا رقابت بین دام و انسان کاهش می‌یابد. از آنجایی که ضایعات بادام از ارزش اقتصادی پائینی برخوردار بوده و دور ریختن آن باعث آلودگی محیط زیست می‌شود، لذا می‌توان از آنها در تهیه کمپوست برای باروری خاک و افزایش تولیدات زراعی و یا تغذیه دام استفاده نمود. بادام از میوه‌ی درخت بادام به‌دست می‌آید. نام علمی بادام (prunus amigdalus) و بومی مناطق خاورمیانه، هند و شمال آفریقاست. در حال حاضر 16 هزار هکتار از مساحت استان چهارمحال و بختیاری زیر کشت بادام آبی و همچنین 1000 هکتار نیز زیر کشت بادام دیم قرار دارد. میوه درخت بادام بصورت شفت می‌باشد که قشر خارجی آن سبز رنگ و پوشیده از کرک است که در داخل آن بادام با پوست سخت وجود دارد. در ابتدای تشکیل میوه پوشش خارجی سبز رنگ و گوشت در است که پوشیده از کرک است و هنوز بردستی رشد نکرده که آنرا چغاله بادام amandon می‌نامند که دارای خواص مخصوص می‌باشد. پس از رسیدن بادام بتدریج پوشش خارجی سبز رنگ خشک شده و پوست آن نیز سفت و سخت می‌شود و مغز بادام در داخل آن رشد کرده و آماده استفاده می‌شود. مغز بادام بیضی شکل و مسطح بوده که یک طرف آن نوک تیز است . مغز بادام در داخل پوسته نارک قهوه ای رنگی می باشد که می‌توان آنرا به کمک آب گرم از آن جدا کرد که مغز بادام سفید رنگ در داخل آن است. مغز بادام شیرین و طعم ملایم و خوشمزه‌ای دارد و به سهولت از بادام تلخ تشخیص داده می‌شود. بادام شیرین دارای 50 تا 55 درصد و بادام تلخ دارای 40 تا 45 درصد روغن می‌باشد . بادام همچنین دارای 25 درصد مواد سفیده‌ای و دیاستازی بنام امولسی ، قند، صمغ، موسیلاژ و مواد معدنی میباشد بادام تلخ دارای ماده مخصوصی در حدود 1 تا 3 درصد بنام آمیگدالین می باشد که از اثر آب بر روی این ماده اسید سیانیدریک و آلدئید بنزوئیک و گلوکز حاصل می شود . اسانس بادام تلخ حاوی آلدئید بنزوئیک در عطر سازی بکار می رود و همچنین از آن رنگ سبزی بنام مالاشیت درست می کنند. اسانس بادام تلخ بدلیل اینکه دارای اسید سیانیدریک است کمی تلخ می باشد .مقدر اسید سیانیدریک در بادام تلخ 00025/ است. همچنین در یکصد گرم مغز بادام شیرین خشک شده 4/7 گرم آب و 598 کالری انرژی ، 18/6 گرم پروتئین خام، روغن های اشباع نشده به میزان 54/2 گرم ، نشاسته 19/5 گرم، کلسیم 320 میل گرم، فسفر 500 میلی گرم ،آهن 4/7 میلی گرم، پتاسیم 770 میلی گرم، ویتامین ب53/3 میلی گرم ،ویتامین ب 2 0/9 میلی گرم و ویتامین ب به میزان 3 3/5 میلی گرم وجود دارد. از کلیه قسمت های درخت بادام شیرین مانند شکوفه ، برگ و میوه آن استفاده طبی می شود. پوسته بادام غلاف اطراف پوسته سخت میوه بادام است که پس از برداشت میوه به عنوان یک محصول فرعی و ضایعات باغی به جای می ماند. پوسته‌ها و برگ‌های بادام دارای پتانسیل تغذیه‌ای مناسب برای پوشش دادن نیازهای تغذیه‌ای نگهداری نشخوارکنندگان کوچک نظیر گوسفندان هستند. پوسته بادام همچون مواد غذایی، از ترکیبات متنوعی تشکیل شده است و حاوی 90 درصد ماده خشک می‌باشد، همچنین از لحاظ مقادیر کربوهیدرات‌ها به مقدار زیاد، پروتئین‌ها و چربی‌ها به مقدار کمتر و مواد‌معدنی مخصوصاً کلسیم، مس، منگنز، فسفر و روی به مقادیر زیادی تشکیل شده است. استفاده از محصولات فرعی و منابع خوراکی غیر معمول و ارزان قیمت در جیره غذایی متعادل علاوه بر تولید محصولات دامی، سود بیشتری را نیز عاید تولید کننده خواهد کرد.