بررسی عوامل موثر بر نابسامانی رودخانه شمرود استان گیلان

رودخانه‌ها به عنوان یکی از اجزاء حیاتی و بسیار مهم در چرخه زندگی و تعادل اکوسیستم‌های زمین شناخته می‌شوند. به همین دلیل است که بیش‌تر شهرها و تمدن‌ها مجاورت آن‌ها شکل گرفته‌اند. با توسعه شهری و صنعتی جوامع انسانی، طیف متنوعی از تعرض به رودخانه‌ها شکل گرفته که نتیجه آن وقوع نابسامانی‌های مختلف در چرخه ریخت‌شناسی و نیز اکوسیستم‌های گیاهی و جانوری آن شد. در تحقیق حاضر به بررسی علل نابسامانی رودخانه شمرود که در استان گیلان، شهرستان سیاهکل واقع شده است و از ارتفاعات کوهستان بنه سرچشمه می‌گیرد پرداخته و عوامل موثر بر آن در محدوده‌ای به طول 7/14 کیلومتر با استفاده از تصویربرداری هوایی توسط پهپاد و تصاویر ماهواره‌ای در بازه زمانی 2007 الی 2022 مورد بررسی قرار گرفت. مشاهدات میدانی و بررسی تصاویر حاکی از آن است که برداشت بی‌رویه شن و ماسه مهم‌ترین علت در وقوع نابسامانی در رودخانه شمرود بوده که در نتیجه آن بستر رودخانه در بازه‌های مختلف دچار افت چشم‌گیر شده است. هم‌چنین در اثر اختلال شکل گرفته در چرخه انتقال رسوب ناشی از برداشت بی‌رویه شن و ماسه و گودافتادگی بستر رودخانه در طول زیادی از مسیر رودخانه در بازه‌های بالادستی، بازه‌های پایین‌دستی با فرسایش پیش‌رونده مواجه شده و در نتیجه آن سازه‌های مختلف احداث شده در مسیر رودخانه در خطر تخریب قرار گرفته است. هم‌چنین در غالب بازه‌های رودخانه، افت تراز بستر منجر به ناپایداری دیواره‌های رودخانه و تخریب مکرر آن شده است.