تعیین مکان های مستعد تامین منابع آب کوچک از طریق احداث سد زیرزمینی در حوضه آبریز یزدان‌آباد

امروزه یکی از معیارهای قرارگیری در جمع کشورهای توسعه یافته، مدیریت و بهره‏برداری بهینه از منابع انرژی، به‏خصوص منابع آب، می‏باشد. با توجه به اینکه بیشتر مناطق ایران دارای اقلیم گرم و خشک است و زمان و میزان بارش در نقاط مختلف آن متفاوت است، تامین منابع آب در هر نقطه از کشور با مدیریت منابع آب‏های سطحی و زیرسطحی ضروری می‏باشد. با توجه به شرایط آب و هوایی مناطق گرم و خشک کشور، یکی از روش‏های مناسب تامین منابع آب کوچک، استفاده از سدهای زیرزمینی می‏باشد. منطقه مورد مطالعه، حوضه آبریز دشت یزدان‏آباد در جنوب‏غرب کویر حاج علیقلی دامغان انتخاب شده است که بخشی از مسیر راه‏آهن تهران– مشهد از قسمت شمال‏غربی حوضه، در فاصله‏ی ایستگاه‏های هفت‏خوان و لارستان، عبور می‏کند. برای مکان‏یابی سدهای زیرزمینی، مطالعات حوضه‏های آبریز منتهی به مسیر ریل راه‏آهن انجام شده است. برای این منظور، پارامترهای موثر در مکان‏یابی جهت احداث سد زیرزمینی شامل: شبکه آبراهه، شیب، زمین‏شناسی، گسل، چاه، چشمه و مسیر عبور ریل راه‏آهن تعیین شدند. لایه‏های اطلاعاتی و حریم‏های لازم بر اساس خصوصیات منطقه و پژوهش‏های مشابه در محیط نرم افزار arcgis آماده شدند و سپس با استفاده از منطق بولین و تلفیق نقشه‏های نهایی، مناطق مستعد جهت تامین منابع آب برای ایستگاه‏های راه‏آهن موجود در بخشی از این حوضه آبریز کویری تعیین گردید. نتایج نشان داد که در این حوضه، در بین عوامل موثر در مکان‏یابی، بیشترین تاثیر را پارامتر آبراهه و کمترین تاثیر را پارامترهای چاه‏ و چشمه‏ به خود اختصاص داده‏اند. تعداد 9 محور مناسب جهت تامین منابع آب با احداث سد زیرزمینی شناخته شد، که از آب تامین شده می‏توان برای حل مشکلات کمبود آب و توسعه ایستگاه یاد شده استفاده نمود.