عملکرد و بهره وری آب محصول گندم در سامانه آبیاری قطره ای نواری در مقایسه با آبیاری جویچه ای

خشکسالی های اخیر و کاهش بوجود آمده در منابع آب زیرزمینی و سطحی کشور لزوم تغییر روش های آبیاری سطحی به شیوه‌های نوین آبیاری را، راهکاری مفید به منظور افزایش بهره وری آب مطرح نموده است. لذا این پژوهش با 4 آرایش کاشت و 2 فاصله نوار آبیاری قطره‌ای (60 و 75 سانتی‌متر) در مقیاس مزرعه‌ای (طول 75 متر) و یک تیمار آبیاری شیاری مرسوم (تیمار شاهد) در ایستگاه اکباتان مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی، و منابع طبیعی همدان انجام شد. مقدار نیاز آبی براساس میانگین آمار 10 ساله داده های هواشناسی ایستگاه فرودگاه همدان و با استفاده از فرمول پنمن مانتیس محاسبه شد. میانگین دو ساله حجم آب مصرفی در دو سیستم آبیاری قطره‌ای و نشتی به ترتیب 4026 و 6028 متر مکعب در هکتار تعیین شد. متوسط بهره وری مصرف آب در تیمارهای آبیاری قطره ای ( تیپ) 73/1 کیلوگرم بر متر مکعب محاسبه شد. نتایج نشان داد که آبیاری قطره ای نواری باعث کاهش 33 درصدی در آب مصرفی و افزایش 73 درصدی بهره وری مصرف آب نسبت به روش آبیاری جویچه ای شده است. بیشترین و کمترین میانگین دوساله عملکرد دانه و بهره وری مصرف آب به ترتیب مربوط به دو تیمار t1 (تعداد 4 ردیف کاشت به فاصله 15 سانتی‌متر در دو طرف نوار، با فاصله نوارهای 75سانتی‌متر) و نشتی به میزان 7443 و 5996 کیلوگرم در هکتار و 89/1 و 1 کیلوگرم بر متر مکعب شد لذا با توجه به شرایط بحرانی آب در کشور و در صورت استفاده از آبیاری قطره ای نواری (تیپ) در زراعت گندم، فاصله نوار تیپ 75 سانتیمتر با تعداد 4 ردیف کشت با فاصله 15 سانتیمتر از یکدیگر در اطراف هر نوار که بیشترین عملکرد و بهره وری مصرف آب را به خود اختصاص داده است توصیه می شود.