بررسی شاخص‌های آلودگی منابع آب سطحی در یک منطقه آلوده به آرسنیک در استان کردستان

آرسنیک یک عنصر سمی است که برای گیاهان، میکروارگانیسم ها و انسان سمی است. برخی منابع آلودگی آب شرب منطقه ای از شهرستان بیجار در استان کردستان به عنصر آرسنیک و عوارض آن در ساکنین منطقه را نشان داده است. تحقیق حاضر با هدف بررسی پراکنش آرسنیک در منابع آب های سطحی و زیرسطحی منطقه ای به مساحت 360 کیلومترمربع و بررسی شاخص های آلودگی منابع آب به آرسنیک انجام شد. نمونه های آب به تعداد 36 نمونه از منابع آب موجود در منطقه جمع آوری شد. غلظت آرسنیک نمونه های آب بوسیله دستگاه طیف سنج جذب اتمی (روش کوره گرافیتی) اندازه گیری شد و توزیع مکانی آرسنیک در منابع آب سطحی منطقه آلوده، در محیط arcgis پهنه-بندی شد. به منظور ارزیابی کیفیت نمونه های آب از استاندارد who (2011) استفاده شد و جهت ارزیابی غلظت آرسنیک در منابع آب منطقه، از شاخص فلزی (mi)، شاخص آلودگی فلزات سنگین (hpi)، شاخص ارزیابی فلزات سنگین(hei) و درجه آلودگی (cd) استفاده شده است. با توجه به نقشه پهنه بندی gis، بیشترین مقادیر آرسنیک در چشمه های آب روستای علی آباد (µg/l 1280) و کمترین آن در روستای نجف آباد با میانگین غلظت µg/l 5/3 مشاهده شد. براساس نتایج بدست آمده از شاخص mi ،50 درصد نمونه ها در محدوده آلودگی شدید و غیرقابل شرب (1mi ) قرار گرفتند. نتایج شاخص hei، درجه آلودگی کم از نظر آرسنیک را برای نمونه های آب منطقه بدست آورد (400>hei). اما میانگین مقادیر شاخص های cd، hpi برای فلز آرسنیک به ترتیب برابر 50/1 و 22/6 و بسیار کمتر از آستانه خطر بود. اگرچه در برخی از نمونه های آب (2 نمونه)، مقادیر این شاخص ها در حد آلودگی بسیار بالا بدست آمد. نتایج بدست آمده دراین مطالعه بیانگر آلودگی شدید برخی منابع آب منطقه به عنصر آرسنیک است. بیشتر منابع آب سطحی منطقه مورد مطالعه، جهت آبیاری کشاورزی، مصرف حیوانات و گاهی آب شرب ساکنین روستاها استفاده می شود. آرسنیک با ورود به بدن انسان از طریق چرخه غذایی، می تواند سلامتی ساکنین منطقه را به شدت به خطر اندازد که نیازمند انجام تمهیداتی در این خصوص است.