مقایسه تاثیر مجلس شورای اسلامی ایران و کنگره آمریکا بر سیاست خارجی تقابلی دو کشور (‌پسابرجام)

خروج آمریکا از برجام نقطه عطفی در سیاست خارجی دو کشور بود که بر عملکرد ارکان اثرگذار بر سیاست خارجی ازجمله مجلس شورای اسلامی و کنگره آمریکا تاثیر گذاشت. زیرا مجلس شورای اسلامی ایران و کنگره آمریکا بر اساس اصول قانون اساسی در دو کشور، از ظرفیت‌های فراوان در دو حوزه تقنینی و نظارتی برای هدایت سیاست خارجی برخوردار هستند. در این پژوهش تلاش شده است اثر گذاری دو رکن قانون‌گذاری مذکور بر سیاست خارجی تقابلی دو کشور مورد بررسی قرار گیرد. برای تبیین اثرگذاری نهادهای سیاسی داخلی بر سیاست خارجی از نظریه واقع‌گرایی نوکلاسیک استفاده شده است. بررسی‌های انجام شده حاکی از این است که کنگره آمریکا در دوره‌های یکصدوپانزدهم،‌یکصدوشانزدهم و یکصدوهفدهم با ابزارهای تقنینی و نظارتی در ممانعت از شکل‌گیری درگیری نظامی میان دو کشور در زمان دولت ترامپ و محدودیت در شکل‌گیری توافق در دوران دولت بایدن ایفای نقش کرده است. در مقابل مجلس شورای اسلامی در دوره‌های دهم و یازدهم، تلاش کرده است با اقدامات تقنینی و نظارتی از سیاست خارجی کشور در تقابل با آمریکا حمایت کرده و پشتوانه‌های قانونی لازم برای حمایت از دستاوردهای هسته‌ای، تقویت توان منطقه‌ای و قدرت بازدارندگی دفاعی جمهوری اسلامی را فراهم نماید. با این وجود، کنگره آمریکا نقش پر‌رنگ‌تری را در سیاست خارجی این کشور در قبال ایران ایفا نموده است که ناشی از تفاوت در جایگاه دو نهاد در ساختار سیاسی و قدرت دو کشور در عرصه بین‌المللی و همچنین تفاوت در کارکرد و تاثیر نظام‌های حزبی در ساختار‌ها نهادهای سیاسی دو کشور است.