اتحاد راهبردی ایران و چین: امکان یا امتناع

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران و چین روابط پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته‌‌اند. در مقاطعی مواضع بسیار نزدیکی با یکدیگر داشته و همکاری‌‌های گسترده‌‌ای را تجربه کرده‌‌اند و در مراحلی سطح این همکار‌‌ی‌‌ها به پایین‌‌ترین حد خود رسیده است. با این حال وجود منافع مشترک و زمینه‌‌های راهبردی بین دو کشور و تمایل ایران به برقراری اتحاد راهبردی با چین، ذهن بسیاری از پژوهشگران را به امکان و امتناع ایجاد اتحاد راهبردی بین دو کشور معطوف کرده است. ایران و چین در زمینه‌‌هایی از جمله در بازار انرژی، مخالفت با یکجانبه‌‌گرایی و هژمونی امریکا و مبارزه با تروریسم، ظرفیت‌‌های قوی برای ایجاد اتحاد دارند. اما محدودیت‌‌هایی جدی نیز در این رابطه وجود دارد که ایجاد اتحاد راهبردی بین دو کشور را دشوار می‌‌سازد. از جمله‌‌ی آن‌‌ها می‌‌توان به جایگاه چین در نظام بین الملل و نوع نگاه این کشور به جامعه بین‌‌المللی و نهادهای آن، جایگاه ایران به عنوان کشوری معترض و انقلابی، بازیگران قدرتمند بین‌‌المللی همچون امریکا، قدرت‌‌های منطقه‌‌ای همچون عربستان و اسرائیل، اقتصاد محور بودن سیاست خارجی چین و رفتارهای واقع‌‌گرایانه این کشور در پیگیری منافع ملی، در مقابل نگاه سیاسی ایران اشاره کرد. فرض اساسی این نوشتار این است که تا چنین محدودیت‌‌هایی در رابطه با چین و ایران برقرار است، امید به برقراری اتحاد راهبردی بین دو کشور دور از واقعیت خواهد بود. این نوشتار در چارچوب پارادایم واقع‌‌گرایی و رویکرد عمل‌گرایی توسط چین در نظام بین‌‌الملل بررسی خواهد شد.