سیاست خارجه چندجانبه‌گرا و صنعت خودرو:مورد مطالعاتی ایران خودرو و سایپا

حضور خودروسازان ایرانی در کشورهای در حال توسعه آسیایی (‌جمهوری آذربایجان، سوریه و عراق)، آفریقایی (‌سنگال) و آمریکای لاتینی (‌ونزوئلا) به‌عنوان تجربه‌ای در حوزه صادرات صنایع پیچیده ایران مورد توجه فعالان اقتصادی کشور قرار دارد. با این حال علیرغم سرمایه‌گذاری و صرف منابع بسیار از سوی ایران، عملکرد این سایت‌ها مطلوب نبوده و صرفه اقتصادی لازم را ندارند. از این رو بازخوانی این تجربه و احصای منطق پشتیبان آن ضروری به نظر می‌رسد. مقاله حاضر در پی چنین هدفی است. چارچوب نظری این مقاله، چارچوب جریان‌های چندگانه جان کینگدان و روش آن کتابخانه‌ای و مطالعه اسناد است. یافته‌ها نشان می‌دهد که منطق پشتیبان تاسیس سایت‌های تولیدی خودروسازان ایرانی در کشورهای در حال توسعه، سیاست خارجی چندجانبه‌گرای جمهوری اسلامی ایران در دهه 2000 بود که ناشی از به هم پیوستگی سه جریان مسئله سیاستی (‌افزایش آمار تولید خودرو در کشور)، راه‌حل سیاستی (‌شکل‌گیری اجتماع سیاستی حول صادرات خودرو به کشورهای در حال توسعه با درآمد سرانه افزایش‌یافته) و سیاسی (‌به قدرت رسیدن چهره‌های مخالف نظم جهانی یکجانبه‌گرا به تولیت آمریکا در ایران و کشورهای هدف) بود. مقاله حاضر نتیجه می‌گیرد که علیرغم انزوای منطق پشتیبان مذکور در طول دهه 2010، با آغاز دولت سیزدهم در ایران تمایل به آن شدت گرفته و سیاست پیشین را بازتولید کرده است.